Wat is een euthanasieverklaring?

Euthanasie is een zelfgekozen levenseinde met behulp  van een arts. De letterlijke betekenis volgens Van Dale is: “Het op hun eigen verzoek bespoedigen van de dood of het ter dood brengen van hevig lijdende, ongeneeslijke zieken”. In het Oudgrieks betekent euthanasie een goede dood (Eu = goede en thanatos = dood). Er is bij euthanasie altijd sprake van vrije wil: jij beslist hoe en wanneer. Omdat het leven klaar is of het lijden ondraaglijk. Veel mensen hebben een euthanasieverklaring opgesteld voor dat moment.

Als iemand kiest voor euthanasie, dan kan een arts een middel toedienen waardoor de dood intreedt. Dat heet levensbeëindiging op verzoek. Een andere mogelijkheid is dat er een middel wordt gegeven dat iemand zelf inneemt. Dan heet het hulp bij zelfdoding. Deze twee vormen van zelfgekozen levensbeëindiging worden allebei geregeld in de euthanasiewet.  De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding is in 2002 in werking getreden. Vanaf dat moment waren levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding onder voorwaarden niet meer strafbaar. In Nederland wordt ongeveer zesduizend keer per jaar euthanasie verleend.  Bij ongeveer 4% van de overlijdens in Nederland gaat het om deze vorm van actieve levensbeëindiging.

Els Borst voor legalisering euthanasie

Minister van Volksgezondheid Borst speelde een belangrijke rol in de strijd voor de legalisering van euthanasie. Gruwelijk feit is dat Els Borst op 10 februari 2014 dood werd aangetroffen in de garage van haar huis. De verdachte legde twee jaar later een verklaring af waarin hij zei haar te hebben gedood vanwege haar verantwoordelijkheid voor de Nederlandse euthanasiewet. Hij noemde zijn daad een “goddelijke opdracht”.

Euthanasie is strafbaar

Euthanasie is in veel landen, waaronder Nederland, verboden. Een einde maken aan het leven van een ander is strafbaar, ook als iemand er zelf om vraagt. Maar in bepaalde gevallen mag een arts in ons land meewerken aan euthanasie. Bijvoorbeeld als hij of zij niet meer beter wordt of als er niets meer aan het lijden te doen is. In dat geval is de arts niet strafbaar, als hij of zij zich maar houdt aan de zorgvuldigheidseisen. Een arts is overigens nooit verplicht om mee te werken. Meestal zijn mensen die euthanasie krijgen in de eindfase van hun leven en is er geen uitzicht meer  op herstel, door kanker of een andere aandoening. Maar dat is geen voorwaarde. Volgens de wet mag euthanasie als er sprake is van lijden door een medische oorzaak. Daarbij kan het ook gaan om een psychiatrische aandoening of bijvoorbeeld dementie.

Een minderjarige van boven de 12 jaar mag een verzoek tot euthanasie indienen. Tot de leeftijd van 16 jaar is daar echter wel toestemming van een ouder of voogd voor nodig. Bij iemand van 16 of 17 jaar zal de arts altijd de ouders erbij betrekken.

Wat is een euthanasieverklaring?

Een euthanasieverklaring is een document waarin je vastlegt wanneer een arts, op jouw verzoek, mag overgaan tot actieve levensbeëindiging. Je moet die verklaring zelf invullen. Als je op een bepaald moment niet meer wilsbekwaam bent (bv. door dementie of een beroerte), dan is een euthanasieverklaring  nodig, omdat je dan zelf je wens niet meer duidelijk kunt maken. Een arts mag in het geval van wilsonbekwaamheid zonder schriftelijke verklaring nooit overgaan tot euthanasie. Overigens is euthanasie geen recht. De arts is altijd degene die beslist of hij/zij euthanasie uitvoert of niet.

Het nut van een euthanasieverklaring kort samengevat:

  • Een schriftelijk euthanasieverzoek is rechtsgeldig. Artikel 2 lid 2 van de euthanasiewet erkent het als een volwaardige vervanger van een mondeling verzoek. Als je zelf niet meer om euthanasie kunt vragen, vervangt het schriftelijke verzoek het mondelinge verzoek.
  • Het opschrijven helpt je om na te denken over wat je wilt aan het einde van je leven.
  • Het opschrijven is een aanleiding om over euthanasie te praten met familie, vrienden en arts.
  • Je arts en familie weten hierdoor in welke situaties jij vindt dat er sprake is van ondraaglijk lijden.
  • De arts kan hiermee aantonen dat hij of zij heeft gehandeld op verzoek van de persoon in kwestie.

Het opstellen van een euthanasieverklaring

Het is verstandig om je naasten op de hoogte te stellen als je een schriftelijk euthanasieverzoek of wilsverklaring wilt maken. Bespreek het ook met je arts, zodat er geen onduidelijkheid over kan ontstaan. Het euthanasieverzoek zal aan je medisch dossier worden toegevoegd. Er zijn geen wettelijke regels over hoe je een euthanasieverklaring moet opstellen. Natuurlijk moet de verklaring duidelijk leesbaar zijn en voorzien van de naam van je (huis)arts en jouw volledige naam, datum en handtekening. Vermeld wanneer je zou willen dat een arts euthanasie uitvoert, oftwel geef zo specifiek mogelijk aan wat voor jou ondraaglijk en uitzichtloos lijden is.

Een euthanasieverklaring is in principe onbeperkt geldig, maar artsen adviseren vaak om een verklaring jaarlijks opnieuw te bekrachtigen.

Euthanasie verklaring onderdeel van wilsverklaring

Een wilsverklaring is een uitgebreidere verklaring, waarvan de euthanasieverklaring een onderdeel is. In een wilsverklaring kun je je wensen voor de uitvaart beschrijven, vastleggen dat je niet meer gereanimeerd wilt worden bij een hartstilstand, een wettelijke vertegenwoordiger aanwijzen en aangeven wanneer je geen levensverlengende middelen of behandelingen meer wilt ontvangen.

Hulp bij het opstellen van een euthanasieverklaring

Je arts kan je altijd helpen bij het opstellen van een verklaring. Op internet staan veel voorbeelden die je zou kunnen gebruiken (zie foto).

Op de site van de NVVE vind je veel informatie rondom het onderwerp. Als je lid bent kun je gratis een afspraak maken voor het telefonisch spreekuur, dat bedoeld is voor korte vragen over je (wils)verklaring.

Euthanasie en verzekeringen

Als er euthanasie wordt toegepast dan zou dit invloed kunnen hebben op je uitvaartverzekering. Het is dan ook verstandig om de voorwaarden van die verzekering goed te bekijken of contact op te nemen met je uitvaartverzekeraar.

Euthanasie zit standaard in de basisverzekering en wordt dus vergoed door de zorgverzekeraar. Omdat euthanasie een niet-natuurlijke dood is rijst de vraag of dit gevolgen kan hebben voor de uitkering van bijvoorbeeld een overlijdensrisicoverzekering of een uitvaartverzekering. Dat zal in de meeste gevallen niet zo zijn, maar check voor je zekerheid altijd je polis.

Deel dit artikel

Full 2
Culinaire routes
De leukste restaurants, de meest verfijnde smaken, de eerlijkste gerechten.
Full 2
Full 2
Fiets, wandel- en vaarroutes
Kom lekker in beweging en loop of fiets een mooie route!
Full 2
Full 2
Er op uit
Nederland is veelzijdiger dan je denkt. Laat het dagelijkse leven even achter je en geniet!
Full 2
Full 2
Schrijf mee
Vertel jij graag mooie verhalen? Schrijf dan mee met de redactie van 50+
Full 2
previous arrow
next arrow
Scroll naar boven
Scroll naar top