De WIA is de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Dit is een regeling voor arbeidsongeschikten. Bekender is de voorganger van de WIA, de WAO (Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering). Overigens bestaat de WAO ook nog gewoon, voor de mensen die al een WAO-uitkering hadden toen de WIA in 2005 ingevoerd werd. Als je na 1 januari 2004 ziek bent geworden, kun je na twee jaar arbeidsongeschiktheid in aanmerking komen voor een WIA-uitkering.
Bij de WIA is het uitgangspunt dat er wordt gekeken naar wat je nog wel kunt in plaats van naar wat je niet meer kunt. UWV beoordeelt of en hoeveel een medewerker nog kan werken en hoeveel hij of zij daarmee kan verdienen. Dat bepaalt welke WIA-uitkering iemand krijgt. De WIA bestaat namelijk uit twee verschillende regelingen: de WGA en de IVA.
WGA en IVA
- De WGA staat voor Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten. Je komt voor deze regeling in aanmerking als je 2 jaar of langer ziek bent en nog gedeeltelijk in staat bent om te werken. Met dat werk verdien je 65% of minder van je oude loon. De hoogte van de WGA-uitkering hangt af van het loon dat je verdiende toen je nog volledig werkte.
- De IVA, Inkomensvoorziening Volledig duurzaam Arbeidsongeschiktheid, is voor mensen die volledig arbeidsongeschikt zijn en waarbij de kans op herstel erg klein is. Ze moeten minder dan 20% van het oude loon kunnen verdienen en het moet duidelijk zijn dat dat in de toekomst ook zo blijft. De IVA-uitkering is 75% van het loon vóór arbeidsongeschiktheid.
WIA-uitkering aanvragen
Als de loondoorbetalingsregeling van een werkgever of de ziektewetuitkering van UWV na twee jaar stopt, heb je als werknemer mogelijk recht op een WIA-uitkering. Na 88 weken ziekte stuurt UWV je een brief. Daarin staat hoe de WIA aangevraagd kan worden. Als UWV de aanvraag heeft beoordeeld en tot de conclusie komt dat de re-integratie voldoende is geweest, krijg je een oproep voor een afspraak met de verzekeringsarts en soms ook met een arbeidsdeskundige. Uiterlijk acht weken na de aanvraag ontvang je een brief van UWV waarin staat of je wel of niet voor een WIA-uitkering in aanmerking komt. In dit filmpje wordt duidelijk uitgelegd hoe het aanvragen en de beoordeling van een WIA-uitkering in zijn werk gaat.
Wat betekent de WIA voor werkgevers?
Werkgevers met een zieke werknemer hebben in veel gevallen een loondoorbetalingsverplichting. Dat geldt ook als iemand langdurig ziek is. Je moet als werkgever tijdens de eerste twee jaar van de ziekte het salaris doorbetalen. In bepaalde gevallen gaat het om 70% van het loon, maar in veel cao’s is afgesproken dat er 100% doorbetaling plaatsvindt. In het eerste ziektejaar mag het uitbetaalde salaris niet onder het minimumloon uitkomen.
Voldoende re-integratie-inspanning
Na twee jaar beoordeelt UWV of medewerker en werkgever zich voldoende hebben ingespannen om de zieke medewerker weer aan het werk te krijgen. Heb je als werkgever niet genoeg je best gedaan, dan kan UWV de loondoorbetaling na twee jaar ziekte verlengen totdat je alsnog aan je plichten voldoet. Dit kan voor maximaal één jaar. Een medewerker die na 2 jaar en een eventuele verlenging nog steeds arbeidsongeschikt is, valt onder de WIA-regeling. Is de werknemer na twee jaar ziekte bijna hersteld en is de kans groot is dat het herstel binnen 26 weken zal plaatsvinden, dan kun je de loondoorbetaling ook vrijwillig verlengen. Zo wordt voorkomen dat de werknemer een WIA-uitkering moet aanvragen.
WIA-hiaat verzekeren voor werknemers
UVW betaalt de wettelijke WIA-uitkering van een arbeidsongeschikte medewerker. Een WIA-uitkering is meestal een stuk lager dan het inkomen dat de medewerker gewend was. In het ergste geval zakt hij of zij af naar bijstandsniveau. Het financiële verschil tussen uitkering en laatstverdiende loon heet WIA-gat of WIA-hiaat. Werkgevers kunnen een verzekering afsluiten om een inkomensdaling bij arbeidsongeschiktheid te voorkomen. Die verzekering vult de IVA- of WGA-uitkering aan. Een werknemer kan ook zelf een WIA-hiaat verzekering afsluiten. Maar dat is niet zo simpel. Zo’n verzekering is duur, de dekking is minder en er gelden medische waarborgen.
Plan voor sociaal-medische centra
UWV heeft op dit moment te maken met een groot aantal (her)beoordelingen voor de WIA. Het zijn er teveel voor het aantal beschikbare verzekeringsartsen. Er moet iets gebeuren, want het aantal WIA-gerechtigden neemt de komende jaren steeds verder toe. UWV doet al heel lang zijn best om verzekeringsartsen te werven, op te leiden en te houden.
Demissionair minister Koolmees heeft kortgeleden de conclusie getrokken dat UWV een omslag moet maken naar een nieuwe werkwijze als het gaat om ziekte en arbeidsongeschiktheid: werken in sociaal-medische centra. Een verzekeringsarts wordt in die plannen de regisseur van het gehele proces dat een uitkeringsgerechtigde doorloopt van ziektewet tot WIA. Ze krijgen daarbij ondersteuning van een multidisciplinair team van professionals, met onder andere arbeidsdeskundigen, sociaal-medisch verpleegkundigen, procesbegeleiders en medisch secretaresses.
Uit het nieuws
Het kabinet zegt al jaren dat werken moet lonen. Maar dat is bij mensen met een uitkering vaak niet het geval. In een artikel van 15 april 2021 schreef Trouw dat zes op de tien uitkeringsgerechtigden in de financiële problemen door aan het werk te gaan. Werken loont vaak niet, maar brengt mensen juist in de problemen. Dat komt doordat het salaris dat iemand verdient door weer te werken invloed heeft op de hoogte van de uitkering, maar ook op toeslagen en op de snelheid waarmee iemand een studieschuld moet aflossen. Al die regelingen zijn niet goed op elkaar afgestemd, waardoor je een soort kettingreactie krijgt wanneer er iets aan de situatie verandert. Dit is in sommige gevallen ook een probleem voor mensen met een WIA-uitkering of WAJONG-uitkering. Zoals voor Nina Bakker uit Leidschendam. Ze vertelt in het artikel dat ze volledig afgekeurd is, “maar ik wil het liefst niet uit mijn neus peuteren.”
Toen Nina een paar jaar geleden aan de slag ging als IT’er, bleek dat ze er financieel op achteruit ging. Ze ging er bruto wel iets op vooruit, maar daar zag ze netto niets van terug. En door de gevolgen voor haar huur- en zorgtoeslag had ze uiteindelijk 200 euro per maand minder dan toen ze alleen een uitkering kreeg en niet werkte. Een groot bedrag op een uitkering van 1400 euro.
