We hebben al vaak geschreven over eenzaamheid. Helaas zijn er veel eenzame ouderen in ons land. Het minste wat we kunnen doen is daar aandacht aan besteden en het onderwerp bespreekbaar maken. Dat eenzaamheid een groot probleem is, blijkt ook uit het feit dat het in de gesprekken met de Luisterlijn het meest besproken thema is.
Deze hulpdienst is altijd bereikbaar voor een gesprek per telefoon, chat of e-mail. Of je nu met Kerst belt of midden in de nacht, er staat iemand paraat. De Luisterlijn (voorheen Sensoor) bestaat al ruim zestig jaar en is met ruim 300.000 gesprekken per jaar en 28 vestigingen de grootste hulpdienst op afstand.
Hoe het begon
Eind jaren vijftig plaatste een predikant uit Londen een advertentie in de krant waarin hij aan mensen die op het punt stonden een einde aan hun leven te maken vroeg om hem eerst te bellen. Er kwamen enorm veel reacties. In navolging hiervan richtte de Rotterdamse predikant Ds. Teutscher in 1958 de eerste telefonische hulpdienst in ons land op. Iedereen die ergens mee zit kan anoniem contact opnemen. Om even te praten of om via de Luisterlijn bij de juiste instantie terecht te komen. De gesprekken worden gevoerd door vrijwilligers die daarvoor een training hebben gehad en die begeleid worden door deskundigen.
Eenzaamheid
Zoals gezegd maken veel mensen gebruik van de Luisterlijn omdat ze eenzaam zijn en de hulpdienst verricht een belangrijke rol in het verzachten van dat gevoel. Even een stem horen, het klinkt zo gewoon. Maar ouderen die geen sociaal netwerk hebben en nog zelfstandig wonen, spreken soms dagenlang niemand. Ook als je wel veel vrienden en kennissen hebt kun je je alleen voelen trouwens. Naar elkaar luisteren, zonder oordeel en met aandacht, is nog niet zo vanzelfsprekend. Hoe vaak wordt er niet gedacht “Oh jé, wegwezen, daar is de buurvrouw weer met haar ellenlange verhalen”. Echte aandacht is schaars en dat is precies wat je bij de Luisterlijn vindt. Een gesprek van mens tot mens waarin je erkend en echt gehoord wordt.
Zomerperiode
In de zomervakantie is het erg druk bij de Luisterlijn en ruim een derde van de bellers is ouder dan vijfenzestig. In juni waren er maar liefst 35.386 telefoontjes. Ook de chatlijn heeft het druk. De familie is met vakantie, net als buren en vrienden. Buurthuizen zijn dicht en vrijwilligerswerk ligt stil. Het is ook een periode waarin mensen die kortgeleden hun partner hebben verloren normaalgesproken op pad zouden gaan. Een moeilijke tijd, net als rond de feestdagen. Het besef dat er ook nog heel veel eenzame mensen zijn die niet naar de Luisterlijn bellen is schrijnend, want dan is dit dus het topje van de ijsberg.
Rutger Hauer
Er wordt om allerlei redenen contact opgenomen. Een mevrouw belde om te vragen of de vrijwilliger van de Luisterlijn haar wilde feliciteren. Ze was jarig en er was niemand anders die dat deed. Een meneer had ruzie met zijn broer en wilde dat graag bespreken. Ook de actualiteit kan aanleiding zijn voor een telefoontje. Zoals de recente dood van Rutger Hauer bijvoorbeeld, die grote indruk maakte op veel ouderen.
Een deel van de gesprekken is lastig te volgen voor de vrijwilligers. Er wordt vaak gebeld door verwarde mensen en dat is alleen maar toegenomen door de groeiende wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg. Naast eenzaamheid zijn relatieproblemen en depressie de topthema’s bij de telefonische gesprekken. De chat en e-maildienst worden meer door jongere mensen gebruikt en daarvan is de top vier:
- Relatieproblemen
- Omgaan met dood, somberheid, identiteit
- Eetstoornissen
- Automutilatie
Er wordt ’s avonds en ‘s nachts het meest gebeld en gechat. In die periode gaan de winkels dicht, gezinnen zitten te eten. Een moment waarop eenzaamheid de kop opsteekt.
Vrijwilligers
Bij de Luisterlijn zijn vijftienhonderd vrijwilligers actief. Allemaal met een andere achtergrond en levensvisie. Wat ze gemeen hebben is dat ze mensen in kwetsbare situaties of op een moeilijk moment willen ondersteunen door een goed gesprek. Om vrijwilliger te kunnen worden heb je geen specifieke opleiding nodig. Vooraf is er wel een kennismakingsgesprek waarin gekeken wordt of het werk bij je past. Nieuwe vrijwilligers volgen een intensieve training waarin gesprekstechnieken geoefend worden met acteurs. Daarna volgt een mentorperiode waarin de nieuwe vrijwilliger samen met een al ervaren vrijwilliger ervaring opdoet. Ieder jaar is er een aanvullend trainingsaanbod voor om de gespreksvoering verder te ontwikkelen en te verfrissen. Als je eenmaal coach bent, wordt er verwacht dat je ongeveer 22 uur per maand beschikbaar bent, waarvan minstens één nachtdienst van vier uur.
Doorvragen
De vrijwilligers moeten de kunst beheersen om door te vragen om er zo achter te komen wat het probleem precies is. Als iemand belt over geluidsoverlast van de buren, kan eenzaamheid best de echte reden zijn. Die gezelligheid in het huis naast je kan heel confronterend zijn als je zelf nooit bezoek krijgt. Het gaat in de gesprekken niet om het geven van oplossingen, maar om handreikingen. Want het is belangrijk dat mensen zelf stappen ondernemen. De meeste bellers vragen ook niet naar een oplossing, een luisterend oor en echte aandacht is vaak al genoeg om verder te kunnen.
Aparte lijn voor eenzame mensen
Gesprekken worden niet opgenomen en telefoonnummers niet geregistreerd. Mailen gaat via een beveiligd e-mailsysteem. Daardoor wordt de privacy gegarandeerd. Eerder dit jaar deed de Luisterlijn onderzoek naar de behoefte aan een aparte lijn voor eenzame mensen. Ruim twee derde van de respondenten gaf aan een aparte eenzaamheidslijn een goed idee te vinden. De mogelijkheden worden nu onderzocht.
Meer weten?
De Luisterlijn dag en nacht: 24 uur per dag, het hele jaar door: 0900 0767
De Luisterlijn chat: alle dagen van de week van 10:00 tot 22:00 uur bereikbaar: https://chat-client-luisterlijn.serviant.nl/
De Luisterlijn e-mail: ehulp@deluisterlijn.nl of via een beveiligd e-mailsysteem (zie website)