Het gebeurt te vaak dat er misbruik wordt gemaakt van kwetsbare ouderen. Mishandeling van ouderen krijgt weliswaar meer en meer de aandacht, maar er is nog een lange weg te gaan. Vooral financiële uitbuiting is regelmatig aan de orde.
Ouderen zijn een kwetsbare groep en hen overkomt nog te vaak mishandeling. Zeker zij die fysiek of mentaal minder fit raken en niet meer flexibel zijn, zijn vaak zelf niet assertief genoeg om alarm te slaan en kunnen niet adequaat reageren. Door het overlijden van een partner of verhuizing bijvoorbeeld kan een oudere ook enorm verzwakken of erg alleen raken. Zij zijn dan regelmatig het slachtoffer van mishandeling.
Hulp vragen doen ze zelden
Jaarlijks krijgen ruim tweehonderdduizend ouderen te maken met financiële uitbuiting, fysiek geweld of psychische of seksuele mishandeling. Hulp vragen doen ze zelden.
Vaak zijn het kinderen of kleinkinderen, andere familieleden en verzorgenden die misbruik van de situatie maken. Onder dwang het testament wijzigen, geld of spullen wegnemen of iemand finaal in de steek laten of daarmee dreigen, vallen onder pure mishandeling. Zowel fysiek als mentaal.
Onmacht of overbelasting
Dat gebeurt niet altijd bewust, maar door onmacht of overbelasting kan mishandeling aan de orde zijn. Mantelzorgers struikelen bijvoorbeeld over de hoge druk en weten zich geen raad meer. In paniek sluiten ze iemand op zodat ze ‘er even geen last meer van hebben’, snoeren iemand letterlijk de mond of zorgen gewoonweg niet meer goed voor diegene.
‘Dan mag je geen bezoek meer ontvangen’
De afhankelijkheid van een ouder iemand kan er ook toe bijdragen dat iemand anders deze persoon kan bedreigen met bijvoorbeeld een mindere verzorging. “Dan ga ik niet met je wandelen, dan mag je geen bezoek ontvangen, dan doe ik de boodschappen niet meer”. Een oudere met een lege koelkast die daardoor gewoon te weinig voeding krijgt, is geen uitzondering. Zelfs al blijft het bij pesterijen, het is pure mishandeling.
Luisterend oor
Wie mishandeling vermoedt kan terecht bij steunpunten. Daar is een luisterend oor voor zowel slachtoffers als plegers en andere betrokkenen. Bij een acute situatie kan de politie of de huisarts worden ingeschakeld. In sommige regio’s is er een Meldpunt ouderenmishandeling. Als er een vermoeden is van mishandeling en dat wordt gemeld dan registreert het meldpunt dit en er kan over worden gepraat zonder dat er direct actie wordt ondernomen. Het steunpunt kan de melding ook actief gaan onderzoeken en wel acties ondernemen.
Ook kan Veilig Thuis worden ingeschakeld, een landelijk advies- en meldpunt. Er is een meldcode voor professionals. Zij moeten verplicht een aantal stappen door als er sprake lijkt van mishandeling in de huiselijke kring. Voor hen is er ook een stappenplan Handelen bij ontspoorde mantelzorg.
Belangrijk om signalen te herkennen
Het is enorm belangrijk om signalen te herkennen die dit misbruik aan het licht kunnen brengen. Depressieve gevoelens, angstig reageren, teruggetrokken zijn of zichtbare verwondingen kunnen wijzen op mishandeling.
In 2011 ging het actieplan ‘Ouderen in veilige handen’ van start. Tot die tijd was ouderenmishandeling nauwelijks in beeld. Maar uit een onderzoek van 2017 blijkt dat er nog een lange weg te gaan is.