Hij staat tussen Gandhi en Martin Luther King in het rijtje belangrijkste wereldverbeteraars van de twintigste eeuw: Nelson Rolihlahla Mandela. Vandaag zou hij honderd zijn geworden.
Betrokken bij de strijd tegen het apartheidsregime in Zuid-Afrika had de advocaat en leider van het ANC naar eigen zeggen ‘an ideal for which I am prepared to die’. Zover kwam het niet, maar toen hij 45 jaar was kreeg hij levenslang en werd gevangen gezet op Robbeneiland. Het zou zevenentwintig jaar duren tot zijn vrijlating op 11 februari 1990.
Robbeneiland
We kunnen ons er geen voorstelling van maken hoe de jaren daar op Robbeneiland moeten zijn geweest. Mandela deed enorm zwaar werk, had recht op één bezoek of brief per half jaar, moest zich wassen met koud zeewater en sliep in een kleine cel op een slaapmat. Hij kreeg tbc en hield tengevolge daarvan altijd een broze gezondheid. Tijdens zijn gevangenschap kwam zijn zoon om bij een auto-ongeluk en hij kreeg geen toestemming om aanwezig te zijn bij de begrafenis. Maar zijn wil brak niet en zijn leiderschap groeide alleen maar.
Anti-apartheidsbeweging
Hij werd niet vergeten, sterker nog, hij werd door internationale aandacht voor de apartheidsproblematiek overal bekend en het wereldwijde symbool van de anti-apartheidsbeweging. De onderhandelingen over zijn vrijlating duurden lang, er vonden al drie jaar geheime besprekingen plaats voordat het zover was. Mandela had trouwens in 1976 al de kans een vrij man te worden, maar hij wilde niet akkoord gaan met de voorwaarden die de Zuid-Afrikaanse regering daaraan stelde.
President
Op 11 februari om twee uur Nederlandse tijd wandelde ‘Madiba’ aan de zijde van zijn toenmalige vrouw Winnie de vrijheid tegemoet. Het was overal feest, beelden van een dansende bisschop Tutu en jubelende inwoners van Soweto gingen de hele wereld over. Tegen zijn volk zei hij: “I place the remaining years of my life in your hands”. In 1994 werd Mandela president van zijn land en bleef dat tot 1997. Daarna werd zijn rol vooral symbolisch. Hij stierf vijf jaar geleden op 95-jarige leeftijd.
Long walk to freedom
Voor wie meer over het leven van Mandela wil weten is de film Long walk to freedom een aanrader. En zijn kleinzoon Ndaba Mandela schreef het boek De moed om te vergeven; Levenslessen van mijn grootvader. Die grootvader nam hem in 1993 als elfjarige in huis, zodat de zoon van Nelson Mandela en zijn vrouw alsnog konden gaan studeren. Moesten studeren was het eigenlijk, want hij stuurde ze met enige druk naar de universiteit. Zodat zij de kansen alsnog kregen die ze door zijn gevangeschap niet hadden gehad.
Levenles
Eén van de levenslessen die Mandela meegaf aan Ndaba was dat als een mens geleerd kan worden om te haten, hij ook geleerd kan worden om lief te hebben. Omdat liefde natuurlijker is dan haat.
