In Nederland komen veel huisdierrassen voor die ontstaan en ontwikkeld zijn in Nederland. Een deel van deze rassen is zeer zeldzaam en wordt soms zelfs met uitsterven bedreigd. Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH) heeft een lijst opgesteld met zeldzame huisdierrassen in Nederland, met als doel deze rassen te behoeden van de ondergang. Welke Nederlandse huisdieren en -rassen worden met uitsterven bedreigd?
Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH)
De Stichting Zeldzame Huisdierrassen is een Nederlandse stichting welke zich inzet voor het behoud van zeldzame (huis)dierrassen van Nederlandse bodem. Naast de registratie van de dieren die tot deze huisdierrassen behoren, geeft de SZH ook informatie en voorlichting over de rassen en is het zelfs mogelijk om een samenwerkingsverband met de stichting aan te gaan om deze bijzondere huisdierrassen te beschermen en ervoor te zorgen dat de generaties na ons ook nog kunnen genieten van deze prachtige diersoorten.
Zeldzame huisdierrassen
Stichting Zeldzame Huisdierrassen heeft een lijst samengesteld van rassen van verschillende diersoorten die met uitsterven bedreigd worden, of in ieder geval zeer zeldzaam zijn. Voorwaarde voor opname in deze lijst is dat het dier van oorsprong in Nederland voorkomt, of in Nederland is ontwikkeld (wat vooral bij runderrassen, kippenrassen, geitenrassen en varkensrassen het geval is).
Bijen
- Zwarte bij
Zwarte bij. De Zwarte bij, ook wel Apis milleferamillefera of Mellifera genoemd, is een bijenras dat oorspronkelijk in Nederland is ontstaan. De bij is groot van formaat, het pantser heeft een donkere kleur en de beharing is lang. Ze hebben een groot vliegbereik en lastvermogen dankzij hun unieke lichaamsbouw.
Duiven
De Europese rotsduif (Columba livia) wordt gezien als de wilde voorouder van de duivenrassen die wij vandaag de dag allemaal kennen. Nederland is de thuisbasis van zestien duivenrassen, die allen op de lijst van zeldzame huisdierrassen staan.
- Amsterdamse baardtuimelaar
- Amsterdamse tippler
- Gelderse slenk
- Groninger slenk
- Hagenaar
- Hollandse kropper
- Holle kropper
- Hyacinthduif
- Nederlandse helmduif
- Nederlandse hoogvlieger
- Nederlandse schoonheidspostduif
- Nonduif
- Oud-Hollandse kapucijn
- Oud-Hollandse meeuw
- Oud-Hollandse tuimelaar
- Voorburgse schildkropper
Hyacinthduif
De Hyacinthduif is de enige Nederlandse kleurduif. Hiermee wordt bedoeld dat het dier dezelfde stand en type heeft als de veldduif, maar waar enkel de kleur het onderscheidende kenmerk is. Hyacintduiven zijn krachtig, hebben een ronde kop en brede borst. Het lichaam is licht afhellend en de dieren komen voor in één kleurslag. De grondkleur van borst en buik zijn donkerblauw, daaroverheen moet een purperen glans aanwezig zijn. Het schild is melkwit van kleur met een geschubde tekening die regelmatig verdeeld is. Iedere slagpin heeft op het einde een witte parel dat geheel omsloten is. Ogen zijn diep oranjerood, de poten behoren volgens de rasbeschrijving rood te zijn.
Hagenaar
De Hagenaar is een prachtige duif uit Nederland welke een adellijk voorkomen heeft. Het is een vrij grote, forse tuimelaar met een diepe en brede borstkas. De achterpartij is relatief kort bij de Hagenaar. Het witte pareloog moet zuiver zijn en is één van de belangrijkste kenmerken van dit ras. Ook de perfect ronde, scherpe pupil die klein van formaat is, is een goed raskenmerk. De Hagenaar is middelgroot van bouw met een goede, horizontale stand en de veren liggen goed strak aan. Ze komen voor in de kleurslagen wit, rood en geel. De witte variant wordt het meest gezien.
Nederlandse helmduif
De Nederlandse helmduif is een kloeke vliegtuimelaar welke een horizontale stand heeft. De kopbelijning is gerekt gerond, de snavel middellang en bijna horizontaal ingeplant. De kleur van de snavel is altijd perfect blank, ongeacht de kleurslag van het dier. De koptekening loopt vanaf de mondhoeken langs de onderkant van het oog, in een rechte lijn naar de achterkop. Ook het onder- en bovenstaartdek is vol gekleurd en moet strak begrensd zijn met het verder witte verenkleed. De Nederlandse helmduif komt voor in de kleuren blauw, zwart en rood, evenals de verdunningen die bij bovengenoemde kleuren horen, namelijk blauwzilver, dun en geel.
Hoenders
Alle kippenrassen die wereldwijd voorkomen, stammen af van het Rode Boshoen uit Zuid-Oost Azië. Dit dier wordt ook wel het Bankivahoen (Gallus gallus) genoemd en komt nog steeds in het gebied van oorsprong voor. In Nederland komen meerdere kippenrassen voor die op Nederlandse bodem zijn ontstaan en ontwikkeld.
- Assendelfter
- Barnevelder
- Brabanter
- Chaams hoen
- Drents hoen
- Eikenburger kriel
- Fries hoen
- Groninger meeuw
- Hollands hoen
- Hollandse kriel
- Hollandse kuifhoen
- Kraaikop
- Lakenvelder hoen
- Leghorn
- Nederlandse baardkuifhoen
- Nederlandse sabelpoot kriel
- Noord-Hollandse Blauwe (ook wel Noord-Hollands hoen)
- Oost-Friese meeuw
- Schijndelaar
- Twents hoen
- Uilebaard
- Welsumer hoen
Lakenvelder
De lakenvelder, ook lakenvelder hoen genoemd, heeft de naam te danken aan de lakenvelder koeien (ook oorspronkelijk een Nederlands ras). Het lakenvelder hoen heeft een zwarte kop, hals en staart, terwijl het lichaam wit is. Ze hebben hun naam te danken aan het gegeven dat het lijkt alsof er een wit laken over het lichaam is gelegd. De lakenvelder komt alleen voor in de zwarte kleurslag, bij de lakenvelderkriel (een kleinere, lichtere variant op dit ras), wordt ook de blauwe kleurslag erkend.
Noord-Hollandse blauwe
De Noord-Hollandse blauwe, of Noord-Hollandse hoender, is een van oorsprong Nederlands kippenras dat behoort tot de zware vleesrassen. De dieren hebben een enkele, rechtopstaande kam en een witte beenkleur. Het ras komt voor in maar één kleurslag, namelijk koekoek. Van de Noord-Hollandse blauwe bestaat ook een krielvariant, namelijk de Noord-Hollandse kriel.
Konijnen
In Nederland komen diverse konijnenrassen voor die in ons land zijn ontstaan. De zeldzame konijnenrassen zijn:
- Beige
- Deilenaar
- Ekster
- Gouwenaar
- Havana
- Hulstlander
- Klein Lotharinger
- Sallander
- Thrianta
Havana
De havana is een prachtig konijn met een levendig en attent karakter. De kop is vrij kort, zeer breed en goed ontwikkeld, de oren zijn gemiddeld 11 centimeter lang. Het lichaam is geblokt en kort, er is weinig nek aanwezig en aan de voor- en achterkant is de Havana mooi afgerond. De vacht is glanzend en dicht met een fijne haarstructuur. Het konijn moet donkerbruin van kleur zijn, zonder nuanceverschillen. De donkerbruine kleur van de havana komt het meest overeen met die van pure, bittere chocolade.
Deilenaar
De Deilenaar is een zogenoemd pelsras, dankzij de typische haarstructuur, kleur en ticking die kenmerkend is voor de Deilenaar. Het zijn levendige en vriendelijke dieren met een markante, krachtig ontwikkelde op. De oren zijn stevig, goed afgerond en ongeveer 11 centimeter lang. De ogen zijn altijd donkerbruin. Deilenaars zijn kort en geblokt met soepele, vloeiende rondingen en korte, stevige poten. De dieren wegen tussen de 2 en 3,5 kilogram, waarbij er liever gezien wordt dat de konijnen boven de 3 kilogram uitkomen.
Beige
De beige is een typisch Nederlands konijnenras dat bekend staat om zijn rustige temperament en vriendelijke karakter. De dieren hebben grijsblauwe ogen die onder invloed van bepaalde lichtinval een vuurgloed kunnen hebben. De pels is fijn van structuur, vol en dicht ingeplant, en heeft een zeer lichte kleur. De dekkleur is geel met een zeer ijle, vale lichtblauwe waas.
Eenden
- Dwergkuifeend
- Hollandse Kwaker
- Krombekeend
- Oud-Hollandse kuifeend
- Overbergse eend
- Witborsteend
Dwergkuifeend
Dwergkuifeenden zijn middelhoog gestelde, kleine levendig en sierlijke eenden met afgeronde lichaamsvormen. Het meest opvallende kenmerk aan de dwergkuifeend is zijn symmetrische kuif. Dit ras komt voor in 44 erkende kleurslagen, waarbij het niet verplicht is dat de kleur van de kuif gelijk is aan de veerkleur. Dwergkuifeenden wegen tussen de 1,0 en 1,5 kilogram.
Ganzen
- Twentse Landgans
Twentse landgans
De Twentse landgans is het oudste Nederlandse ganzenras, en tevens het enige Nederlandse ganzenras dat nog bestaat. Twentse landganzen worden voor diverse doeleinden gehouden, waaronder voor de opbrengst van dons, veren, vlees en eieren. De meeste Twentse landganzen zijn wit van kleur, doordat de prijs voor witte dons hoger lag dan voor dons meteen andere kleur. Twentse landganzen die wel gekleurd waren, hadden witte veren op de plaats waar het dons geplukt wordt, namelijk op de hals, borst en buik.
Tegenwoordig worden er liever Twentse landganzen gezien met een bonte kleur. Alle Twentse landganzen hebben een blauwe oogkleur, ongeacht de veerkleur.
Honden
- Drentse patrijshond
- Friese stabij
- Hollandse herder
- Hollandse smoushond
- Kooiker
- Markiesje
- Nederlandse schapendoes
- Saarlooswolfhond
- Wetterhoun
Markiesje
Het Markiesje is een hondenras met Nederlandse oorsprong. De diertjes zijn fijngebouwd en elegant en behoren tot het type spioen. Ze hebben een schofthoogte van ongeveer 35 centimeter, hebben een glanzende, zachte en fijne vacht. De enige toegestane vachtkleur is zwart. Markiesjes staan bekend om hun intelligentie en zachtaardige karakter.
Varkens
- Bonte Bentheimer
- Nederlands landvarken
Nederlands landvarken
Het Nederlands landvarken (afgekort: NL) is een varken met het type van een landras. De oren zijn hangend, de dieren hebben een witte kleur (het oogt roze), hebben een neus die iets omhoog gebogen is en zijn langgerekt van bouw. De achterhand is lang en ruim gespierd, de hammen zijn wat plat. Nederlandse landvarkens staan bekend om hun hoge vruchtbaarheid en zeer goede moedereigenschappen. Volwassen landvarkens bereiken een gewicht van 125 tot 175 kilogram, waarbij de beren (mannelijke varkens) zwaarder zijn als de zeugen (vrouwelijke varkens).
Geiten
- Nederlandse Bonte geit
- Nederlandse landgeit
- Nederlandse Toggenburger geit
- Nederlandse witte (melk)geit (opgenomen sinds februari 2018)
Schapen
- Blauwe Texelaar
- Drents heideschaap
- Fries melkschaap
- Groot heideschaap
- Kempisch heideschaap
- Mergellandschaap
- Schoonebeeker
- Veluws heideschaap
- Zeeuws melkschaap
- Zwartbles
Zwartbles
De zwartbles is een Nederlands schapenras dat in de jaren 1920 tot 1930 ontwikkeld is uit het Schoonebeeker schaap. Daarnaast is ook gebruik gemaakt van de Texelaar en het Melkschaap. De zwartbles wordt daarom ook wel de ‘verbeterde Schoonebeeker’ genoemd. De schapen zijn groot, goed bespierd en stevig. De staart is lang en bewold, zowel de ooien als rammen zijn ongehoornd. De vacht is altijd bruinzwart, met op de kop een witte bles. Ook de staartpunt en de onderbenen behoren wit te zijn volgens de rasomschrijving.
Mergellandschaap
Het Mergellandschaap, ook wel Mergellander genoemd, is een groot, lang en hoornloos landras schaap met een ruime, lichte wolvacht. De kop is lang en smal, de neuslijn convex en de neusrug hoekig. De poten zijn behaard. Op de kop en de poten zijn vaak grillige bruine of bruinzwarte vlekken aanwezig. De vlekkenpatronen tussen bruin, bruinrood en zwart op een lichte achtergrond zijn toegestaan. De kop mag naast vlekken ook een voskop zijn, waarbij de kop geheel voskleurig is. De wolkleur is wit, in zeer zeldzame gevallen worden zwarte Mergellanders geboren, maar deze worden niet tot het stamboek toegelaten.
Blauwe Texelaar
De blauwe Texelaar is een schaap met een prachtig gekleurde vacht, waarvan de kleur mag variëren van donkergrijs tot lichtgrijs, in verschillende verhoudingen. De kop moet een halster van een H-tekening hebben, en langs de oorrand moet een smalle band van witte haren aanwezig zijn. Ook aan de benen moeten witte haren zichtbaar zijn. De vruchtbaarheid en de melkgift zijn goed te noemen, de dieren zijn evenredig en ruim ontwikkeld en hebben een goede vleesaanleg. Het beenwerk is goed en het karakter is te omschrijven als levendig en ondeugend.
Paarden
- Fries paard
- Gelders paard
- Groninger paard
- Nederlands trekpaard
Nederlands trekpaard
Het Nederlands trekpaard is een trekpaard met een Nederlandse oorsprong. Het hoofd is naar verhouding klein en mooi gevormd, de hals zwaar bespierd en vaak kort. Door de zware bespiering van de schoft lijkt het alsof er weinig schoft aanwezig is. Nederlandse trekpaarden hebben goede bewegingen waarbij de draf vlot en gemakkelijk moet zijn. Aan de benen is veel behang aanwezig, de hoefvorm is kan te plat zijn. De zware manen worden vaak naar twee zijden van de hals gedragen. Tot aan het begin van de 21e eeuw werden de staarten van Nederlandse trekpaarden gecoupeerd, maar tegenwoordig is dit verboden en hebben alle Nederlandse trekpaarden gewoon een lange staart.
Het Nederlands trekpaard is het zwaarste koudbloedras ter wereld.
Koeien
- Brandrood rund
- Fries-Hollands rundvee
- Fries roodbont
- Groninger blaarkop
- Lakenvelder rund
- MRIJ (Maas-Rijn-IJssel)
- Witrik
