Wij lezen tenminste nog (maar wat dan?)

Gezien de uitkomsten van meerdere onderzoeken gaan we ervan uit dat jij als Nederlander boven de vijftig jaar, boeken leest. Is dat wel zo, en welke boeken dan? 

Nederlanders zijn minder gaan lezen. De grootste groep lezers is vijfenzestig jaar en ouder. Daarna volgen de vijftigplussers. Beide groepen lezen vooral papieren boeken, vrouwen vaker dan mannen. Veelal zijn dit hoogopgeleiden. Dit zijn gegevens uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) uit 2015. In dat jaar werd geconstateerd dat de verkoop van boeken tussen 2010 en 2014 met een kwart daalde en in 2015 weer iets omhoog kroop.

In 2018 kopte de Volkskrant niet veel anders. Die krant maakte naar aanleiding van wederom een onderzoek van het SCP duidelijk dat Nederlanders veel minder zijn gaan lezen, met uitzondering van 65-plussers. Vooral tijdsdruk bleek een van de redenen te zijn waarom mensen gewoonweg niet lezen omdat ze er geen tijd voor hebben of daar tijd vrij voor maken. Genoeg andere dingen te doen zoals werken en leren. “Het verklaart echter niet de verschillen in leesgedrag tussen jongeren en ouderen, en laag- en hoogopgeleiden. Als jongeren eenmaal lezen doen zij in tijdsbesteding nauwelijks onder voor de oudere lezers,” zo meldt de krant.

Millennials hebben boeken, maar lezen niet

In weer een ander artikel wordt een lans gebroken voor de jongeren, die niet minder lezen omdat ze lui zouden zijn, maar omdat ze vooral in beslag worden genomen door social media en bijvoorbeeld een Netflixserie gewoon beter vinden dan een boek. Twintigers en dertigers, de bekende millennials, neigen wel naar boeken, maar lezen nog altijd niet veel. Een volle boekenkast staat misschien wel hip en daarom hebben ze er een, maar lang niet al die boeken worden opengeslagen.

Inmiddels zijn we weer een paar jaar verder en blijkt begin dit jaar de verkoop van boeken gedaald omdat door de coronacrisis winkels moesten sluiten. De online boekenverkoop laat echter een heel ander beeld zien. Boekverkopers op internet kregen vorig jaar een enorme boost. Die boekverkoop ging met 27 procent omhoog. De markt als geheel groeide daardoor toch nog met zes procent, zo meldt de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB). Er wordt dus duidelijk meer gelezen dan voor de coronacrisis maar de fysieke boekhandel profiteert daar niet van mee. Daar kwam een kleine verandering in dankzij de oproep, vooral via social media, om bij je lokale boekhandel een boek te bestellen.

Lockdown deed (meer) lezen

Uit de meest recent gepubliceerde cijfers (april 2021) blijkt duidelijk dat meer mensen vaker boeken zijn gaan lezen tijdens de coronacrisis. Een kwart van de lezers die eerder op wekelijkse basis las, is in de periode van de eerste lockdown in het voorjaar van 2020 op (bijna) dagelijkse basis gaan lezen. Ruim een derde van de lezers op maandelijkse basis is op wekelijkse basis en vijftien procent op dagelijkse basis gaan lezen. Achtentachtig procent van de lezers op dagelijkse basis blijft op dagelijkse basis lezen. Het onderzoek is aan het begin van juni afgenomen: de lockdown was toen twee-en-een-halve maand van kracht (CPNB, 2020).

Wát lezen we eigenlijk?

Wat lezen we eigenlijk graag? Die twintiger en dertiger die wel leest, leest minder om het plezier ervan. Het moet vooral nuttig zijn. Businessboeken, zelfhulpboeken en boeken die lifechanging zouden zijn en hen in no-time succes bieden, die scoren. Dan wordt ieder boek een ‘moetje’, schrijft student geschiedenis en literatuur Charlotte Remarque (22) in een essay over lezende jongeren (VK). Het komt erop neer dat je jezelf met een boek moet kunnen verbeteren, anders hoeft het niet. Dat wordt ook bevestigd door het feit dat Nederland in Europa op de laatste plaats staat als het gaat om leesplezier. De oorzaak moet volgens het CPNB, Stichting Collectieve Propoganda van het Nederlandse Boek en organisator van de Boekenweek, gezocht worden in het basisonderwijs waarbij direct gefocust wordt op technisch en begrijpend lezen. Een tekst lezen ‘voor de leuk’ is er bijna niet bij.

Dat lijkt zich door te zetten als kinderen jongeren worden en uiteindelijk tot de groep millennials gaan behoren. Voor je plezier lezen, of dat nu fictie of non-fictie is, lijken ze als verloren tijd te zien. Een boek moet tot iets leiden, daar moet je iets uit kunnen halen. Anders hoeft het niet. Hoe zit dat bij de doelgroep 50-plussers? De vragen leggen we dan ook maar aan jou voor als lezer van dit stuk. Lees je en zo ja, wat dan? Je mag ook vertellen waarom. We zijn benieuwd. Stuur je antwoord naar info@50plusinnederland.nl.