Waarom hebben we het toch altijd de hele dag over het weer?

,,Warm is het hè? De wind is een föhn! Het zweet staat weer op mijn bovenlip.” Het weer is en blijft hét praatje van de dag. Kletsen over het weer is namelijk iets van alle tijden. Maar nu we de afgelopen dagen tegen een hittegolf aanzaten, leek het wel alsof we niks anders meer konden dan de hele dag maar praten, twitteren, facebooken en instagrammen over het weer. Want oh oh oh, wat was het warm. Is dat nou wel nodig? Tien jaar geleden was het toch ook wel eens warm?

,,Ja”, bevestigt Raymond Klaassen van Weerplaza. ,,Tien jaar geleden hadden we ook van dit soort warme dagen, en viel er ook wel eens een flinke hagelbui. Maar feit is wel dat het warmer aan het worden is.” In de Bilt, waar het KNMI gevestigd is, beleven we namelijk een van de warmste junimaanden sinds 1901. En vandaag hebben we de warmste 22 juni sinds 1901. In Limburg werd het namelijk een tropische 35 graden.

Die temperaturen van 35 graden zijn verre van normaal in ons Nederlandse klimaat, weet meteoroloog Michiel Severin. Tussen 1901 en 1950 tikten we de 35 graden slechts zeven keer aan. Van 1951 tot 2000 lukte het 17 keer, waaronder vier keer in 1976.

Maar vanaf 2001 tappen we opeens uit een ander vaatje. Tussen 2001 en vandaag staat de teller namelijk al op 20 keer 35 graden. Vandaag is het de 21e keer. ,,De 35 graden lijken we steeds makkelijker te halen. In het begin van de vorige eeuw was het echt een zeldzaamheid, voorbehouden aan de allerheetste zomerdagen in enkele jaren tijd. Maar sinds 2009 beleven we zo’n hete dag jaarlijks. Alleen in 2011 werd het geen 35 graden, maar met 34,5 graden scheelde het niet veel. De hete dagen zijn een onlosmakelijk gevolg van ons veranderende klimaat”, vertelt Severin.

Oké, het wordt dus warmer. Daar mogen we gerechtvaardigd over klagen. Maar zó veel verschilt het weerbeeld nou ook weer niet van, pak en beet, twintig jaar geleden. Hoe komt het dan toch dat het lijkt alsof iedereen het maar de hele dag over het weer heeft? Er is één duidelijk antwoord, meent Weerplaza. ,,Door alle social media zijn we allemaal wel een beetje weerman of weervrouw geworden. Als er vroeger ergens in Drenthe een flinke hagelbui viel, dan had niemand het daarover. Maar nu staat die bui op Twitter en op Instagram, en weten we allemaal dat het hagelt in Drenthe. Iedereen maakt de mooiste foto’s en filmpjes van zo’n bui, die weer worden gedeeld en geliked. Het lijkt er daardoor op dat het fenomeen vaker voorkomt dan bijvoorbeeld vijftien jaar geleden.”

Ook wordt er door de weerbureaus tegenwoordig meer over het weer verteld en gedeeld, waardoor mensen zich er meer van bewust zijn. ,,Ik begon in 1992 als meteoroloog”, vertelt Raymond Klaassen. ,,Toen hadden we bijvoorbeeld nog geen eigen neerslagrader, en konden we mensen niet de hele dag op de hoogte houden van waar de buien waren. Het KNMI had wel zo’n rader, als enige. Die liet om het kwartier zien waar de buien waren. Maar dat was het.”

Door alle nieuwe beschikbare weertools lijkt het er ook op dat mensen meer geïnteresseerd zijn in het weer dan vroeger. Er zijn ook veel meer weeramateurs: liefhebbers die onweersbuien achterna reizen, of fotografen die de prachtigste weerfoto’s maken. ,,Want”, vertelt Klaassen, ,,Het weer kan zó mooi zijn. Het brengt mensen echt in beroering. Het weer kan alle kanten op, het kan heftig zijn, maar ook mooi, ontroerend en bijzonder.”

Dat mensen over het weer klagen, is iets wat er gewoon bij hoort. ,,Ik ben al ruim 25 jaar weerman en ik weet niet anders”, vertelt Klaassen. ,,Het weer is iets dat mensen verbindt. Iedereen ervaart het namelijk. Daarnaast is het makkelijk om het weer soms de schuld te geven als er wat mis gaat.”

Pas op! Code geel!

Social media geeft mensen dus een kanaal om hun weerperikelen te delen, maar hun opkomst is niet de enige aanjager van overvloedig geklets over de zon, de regen of de wind. De invoering van de codes geel, oranje en rood door het KNMI in 2010 heeft ook een flinke duit in zakje gedaan. ,,Vóór de invoering van de codes was er minder commotie”, meent Weerplaza. Dat geldt dan vooral voor het uitgeven van de code geel. ,,Code geel is een code die zegt: ‘Wees alert’, maar het betekent niet dat je met code geel niet meer naar buiten mag. Mensen weten niet goed wat de code inhoudt, en gaan voorbij aan de context. Wij vragen ons dan wel eens af: functioneert het systeem van die codes nog wel?”

Weerplaza ziet dat de codes door zowel de media als door burgers soms verkeerd geïnterpreteerd worden. ,,Een code geel hoeft echt niet op de voorpagina. Het is een algemene waarschuwing. Als het wordt opgeblazen, dan wordt er onterecht paniek gezaaid. Wij zeggen: wees alert voor bijvoorbeeld onweer of voor mistbanken. Maar wees niet bang. Dat is echt niet nodig.”

Dat het nog wel eens misgaat bij het uitgeven van de verschillende codes, komt vooral doordat de codes per provincie worden uitgegeven. En dat terwijl het weer vaak erg lokaal kan zijn, denk maar aan de verwoestende hagelbui die vorig jaar over een klein gedeelte van zuidoost Brabant trok. ,,In Duitsland werken ze daarom met een systeem waar de codes per gemeentegrens worden uitgegeven. Dat is iets waar wij hopelijk ook naar toe gaan. Het KNMI is er mee bezig, maar ik verwacht niet dat we er volgende week al mee aan de slag kunnen”, vertelt Klaassen. Moeilijk is het niet om in Nederland dergelijke specifieke weercodes uit te gaan geven: ,,We hebben er de apparatuur voor. Maar het mechanisme waarmee de overheid werkt moet eerst veranderen, voordat wij het kunnen toepassen.”

De komende dagen zal er waarschijnlijk weer op een andere manier over het weer worden gepraat. Want waar we deze week zuchtten, kreunden en steunden over de aanhoudende hitte, wordt het de komende dagen weer wat koeler. ,,Jammer hè, dat de hittegolf voorbij is?” Volgens Klaassen is er niks aan te doen. ,,Klagen over het weer, het hoort er misschien ook wel gewoon een beetje bij.”