Verborgen historie Theater De Bres

Het is een onopvallend straatje, de Schoolstraat in Leeuwarden. Een paar gerenoveerde oude huizen en glad gestuukte nieuwbouwflatjes met een wat kille uitstraling. Ergens daartussen staat plompverloren een bijzonder pandje.

Als je even niet oplet dan heb je het gemist. Dat zou jammer zijn, want de gevel is prachtig en achter die gevel gebeurt van alles. Het is het thuis van Theater De Bres, een podium voor cabaret, poëzie, muziek en kleine theatervoorstellingen. Daarnaast is het beschikbaar voor diverse activiteiten zoals filosofiemiddagen van het Humanistisch Verbond en dansfeesten van Het Festival.

De jas mag opgehangen in de zaal, daar komt tijdens de voorstelling een gordijn voor

In een stad waar schouwburg de Harmonie en de Neushoorn volop in de schijnwerpers staan en uitpakken met grote artiesten en theaterproducties, is het voor een klein theater de kunst zich te onderscheiden in juist dat kleine. Geen poespas, rode pluche of de nieuwste techniek, maar intiem ontmoeten. Bij binnenkomst valt meteen het kleinschalige op. Een piepkleine ruimte die foyer, kassa, garderobe en café ineen is. Achter een gewone tafel iemand met een geldkistje en een papieren lijst met de reserveringen. Pinnen kan, maar dat moet even ergens anders. De jas mag opgehangen in de zaal, daar komt tijdens de voorstelling een gordijn voor. Bij de kleine bar kun je iets te drinken bestellen en dat wordt klaargemaakt in het open keukentje erachter. Grote kans dat je in gesprek raakt met iemand die naast je staat vanwege de beperkte ruimte. En dat is nou juist zo leuk.
Volgens brandweervoorschrift mogen er maximaal honderd mensen in de zaal. Dat is inclusief de artiesten. Er staan stoelen in rijen en aan de kant ook nog een bank waar je op kunt neerploffen. Als er onverwacht meer bezoekers bij een voorstelling zijn dan verwacht, dan worden er gewoon een paar bijgeplaatst. Na afloop van de voorstelling kan het zomaar zijn dat bezoekers nog in de zaal met een drankje staan te kletsen en dat even verderop de artiesten en hun begeleiders wat stoelen bij elkaar hebben geschoven om na te praten. Het is informeel en intiem.

Natuurlijk krijg je dan niet Douwe Bob te zien, of Jan Jaap van der Wal

De programmering van het theater is gevarieerd. De komende maand staan er onder andere improvisatietheater, cabaret, een educatieve kindervoorstelling, Griekse mythologische verhalen, luisterliedjes en een humoristische theatervoorstelling op het programma. Voor elk wat wils en voor een relatief lage prijs. Natuurlijk krijg je dan niet Douwe Bob te zien, of Jan Jaap van der Wal. Wel vaak onverwacht leuke voorstellingen van veelal onbekende namen. En soms een keer een misser, dat hoort er ook bij. Maar dan heb je in ieder geval de gezellige sfeer geproefd van dit stukje verstopte historie, waar een groep van zo’n dertig vrijwilligers met enorm veel enthousiasme zijn best doet om je een leuke avond te bezorgen. Met liefde en vooral persoonlijke aandacht. Alleen dat is al de moeite waard.

Voor de liefhebber een stukje geschiedenis. Jacob Vierkant, directeur van Stichting Theater de Bres, geeft een rondleiding en vertelt over het verleden van het gebouw. De Bres is gevestigd in een oud gymnastieklokaal, in 1886 ontworpen door stadsarchitect Noordendorp. Op de bijzondere fraaie gevel staat ‘Gymnastiekschool nr. 4.’ Het gymlokaal hoorde namelijk bij Gemeenteschool nr. 4, die er al sinds 1873 stond. “Vlak na de oorlog heeft het schoolpand ook nog een tijd onderdak gegeven aan de Schippersschool.” Jacob toont een oude foto waarop school en gymlokaal goed te zien zijn. Rechts ervan, waar nu de ingang van de Bres is, stonden pakhuizen. “Dat waren kaaspakhuizen, het stonk er altijd enorm,” herinnert hij zich.

In de jaren tachtig ging de buurt rondom de Schoolstraat snel achteruit. School en pakhuizen werden gesloopt, maar gelukkig is het gymnastieklokaal bewaard gebleven. Binnen is helaas weinig meer terug te vinden uit de tijd dat kinderen er met veel plezier aan de touwen hingen of met angst en beven over een bok moesten springen. Er is in de loop van de jaren een extra verdieping geplaatst, waardoor het hoge plafond, karakteristiek voor een gymlokaal, niet meer bestaat. Alleen boven hangen nog ergens twee haken in het plafond en sommige lampen hebben een metalen bescherming tegen te hoog gegooide ballen. De prachtige blauwwitte tegeltjes met afbeeldingen van gymnastische oefeningen die buiten op de gevel pronken maken echter veel goed. Ze brengen je terug naar de tijd dat men de ‘wenschelijkheid om de gymnastiek als leervak aan het onderwijs te verbinden’ in begon te zien. Je ziet het ineens even voor je: keurige rijen jongens en meisjes in ouderwetse korte broek of jurk, klaar voor hun gymoefening.

Nadat het gymnastieklokaal haar functie verloor, kwamen er diverse nieuwe bestemmingen voor het pand. Het was het bolwerk van de Partij van de Arbeid, die er nog steeds haar ledenvergaderingen houdt. Er werden veel politieke debatten gehouden en menig minister en staatssecretaris reisde af naar Leeuwarden. Het lukte de partij echter niet om de benodigde renovatie te bekostigen en ze moest het pand van de hand doen. In 2001 maakte huurder De Harmonie er een kleine theaterstudio van en zorgde onder andere voor een betere akoestiek. Toen het voor de Harmonie een te grote kostenpost werd, heeft een Stichting het beheer in 2006 overgenomen. Lag de nadruk eerst nog vooral op het maatschappelijke debat, tegenwoordig is de Bres veel meer een theater. De Stichting draait volledig op vrijwilligers en ontvangt geen subsidie meer, hooguit incidenteel voor een nieuwe vloer of een andere grote uitgave via een aangeschreven fonds.

Motto is Ontmoeten en Ontwikkelen. Wat Jacob het meest waardevol vindt is dat het theater een bonte verzameling van gebruikers heeft. Zo repeteren studenten van de opleiding van D’Drive Podiumkunsten hun eindproducties in de Bres en houden ze er voorstellingen. Ook studenten van de NHL maken gebruik van de aanwezige faciliteiten, tegen een schappelijke prijs. Dat is belangrijk, die laagdrempelige toegang tot cultuur. Iedereen moet plezier kunnen hebben van dit kleine theater. Of je nu bezoeker bent van een voorstelling of uitvoerend artiest, de zaal gebruikt voor een evenement of voor school of als vrijwilliger achter de bar staat, je bent meer dan welkom!

Voor meer informatie over de Bres, agenda en nieuwsbrief kun je terecht op www.theaterdebres.nl.

Bekijk hier een oude film uit 1941 uit het archief van het Fries Film Archief, vanaf 1.27 is een gymklas te zien in De Bres (met toestemming geplaatst).

Deel dit artikel

Full 2
Culinaire routes
De leukste restaurants, de meest verfijnde smaken, de eerlijkste gerechten.
Full 2
Full 2
Fiets, wandel- en vaarroutes
Kom lekker in beweging en loop of fiets een mooie route!
Full 2
Full 2
Er op uit
Nederland is veelzijdiger dan je denkt. Laat het dagelijkse leven even achter je en geniet!
Full 2
Full 2
Schrijf mee
Vertel jij graag mooie verhalen? Schrijf dan mee met de redactie van 50+
Full 2
previous arrow
next arrow
Scroll naar boven
Scroll naar top