Het is misschien niet bij iedereen bekend, maar ieder rijbewijs is een puntenrijbewijs. Je ziet het niet aan het roze pasje, maar het is toch echt zo. Het puntenrijbewijs wordt vaak verward met een beginnersrijbewijs, maar het puntenrijbewijs is feitelijk een regeling voor álle bestuurders. Het is een (straf)puntensysteem en het maakt niet uit of je een ervaren bestuurder bent of een beginner.
Dit puntensysteem is op 1 juni 2011 ingevoerd om rijden onder invloed tegen te gaan. Voor 1 oktober 2014 was het puntenrijbewijs een 3-puntensysteem. Daarna is het aangescherpt naar een 2-puntensysteem. Als je binnen vijf jaar twee keer veroordeeld wordt met teveel alcohol op, dan raak je je rijbewijs kwijt. Bij de eerste alcoholovertreding krijg je een punt op je rijbewijs. Voor ervaren bestuurders geldt een maximumpromillage van 0,5, voor beginnende bestuurders is dat 0,2. Dat is ongeveer één standaardglas alcohol. Een tweede overtreding waarbij het promillage boven de 1,3 zit levert weer een punt op.
Nadat je staande bent gehouden ben je verplicht aan een alcoholonderzoek mee te werken. Een alcoholonderzoek kan bestaan uit een blaastest, een ademanalyse op het politiebureau en eventueel een bloedproef of urinetest. Als je weigert om mee te werken dan word je rijbewijs ongeldig verklaard. Zodra je twee strafpunten hebt (na uitspraak van de politierechter) of niet meewerkt aan het alcoholonderzoek, mag je niet meer autorijden. Je rijbewijs wordt ongeldig verklaard. Dat gaat veel verder dan een ontzegging van de rijbevoegdheid. In dat geval krijg je na afloop van de opgelegde maatregel je rijbewijs automatisch terug. Bij een ongeldigverklaring moet je opnieuw rijexamen doen bij het CBR.
Het puntensysteem staat trouwens los van andere maatregelen die kunnen worden getroffen door de rechter. Als je met een slok teveel op achter het stuur wordt gepakt, dan kun je bijvoorbeeld ook nog een boete of taakstraf opgelegd krijgen.
Verschil puntenrijbewijs en beginnersrijbewijs
Een puntenrijbewijs is dus voor iedereen. Daarnaast kennen we het beginnersrijbewijs, dat ingevoerd is in 2002. Bestuurders die nog niet zo lang hun rijbewijs hebben en dus weinig ervaring in het verkeer, maken meer fouten en zijn relatief vaker betrokken bij ongelukken. Dat geldt vooral voor de leeftijdsgroep 18 tot 24 jaar. Deze groep vormt minder dan tien procent van de weggebruikers, maar is verantwoordelijk voor twintig procent van de ongevallen met ziekenhuisopname of dodelijke afloop. Om het aantal ongevallen te verminderen en om te voorkomen dat bestuurders twee keer dezelfde fout maken, is het beginnersrijbewijs in het leven geroepen.
Wie voor het eerst zijn rijbewijs (auto, scooter, brommer) haalt, krijgt zo’n beginnersrijbewijs. Dit is een gewoon rijbewijs, maar met een extra element: een strafpuntensysteem voor zware verkeersovertredingen. Het geldt de eerste vijf jaar na het slagen voor je rijexamen en het maakt niet uit hoe oud je op dat moment bent. Haal je meerdere rijbewijzen achter elkaar, dan geldt de datum waarop je het eerste rijbewijs hebt gehaald. Vanaf vijf jaar na afgifte vervalt de beginnersregeling automatisch. Daar hoef je niks voor te doen en je rijbewijs blijft gewoon geldig.
Uitzondering: 16-jarigen die slagen voor hun rijbewijs zijn zeven jaar beginnend bestuurder in plaats van vijf. Datzelfde geldt voor 16- en 17-jarigen die een rijbewijs AM halen (brommer, scooter, e.d.).
Overtredingen
Bij twee verkeersovertredingen uit het volgende rijtje neemt de politie het beginnersrijbewijs in als je staande wordt gehouden:
- Bumperkleven bij een snelheid van meer dan 80 kilometer per uur
- Op de snelweg meer dan 40 kilometer per uur te hard rijden of op andere wegen meer dan 30 kilometer per uur te hard rijden.
- Wanneer er een ongeluk is veroorzaakt, waardoor een ander is overleden of zwaar lichamelijk letsel is toegebracht.
- Wanneer er een ongeluk is veroorzaakt door de verkeersregels niet na te leven, waar vervolgens lichamelijk letsel of materiële schade uit is ontstaan.
- Het veroorzaken van gevaar of hinder in het verkeer (artikel 5 Wegenverkeerswet 1994).
Je kunt dus als beginnende bestuurder niet alleen strafpunten krijgen voor alcoholovertredingen via het puntenrijbewijs, maar ook voor ander gevaarlijk rijgedrag via het beginnersrijbewijs. Op die manier kunnen beginnende bestuurders strenger aangepakt worden. Het ligt aan de interpretatie van de politie of je een punt krijgt. Bellen achter het stuur wordt waarschijnlijk wel met een punt bestraft, bij langzaam rijden die kans een stuk kleiner is.
2 strafpunten op je puntenrijbewijs betekent een rijvaardigheidsonderzoek
Krijg je twee strafpunten terwijl je een beginnersrijbewijs hebt, dan moet je je rijbewijs inleveren bij de politie. Dit wordt gemeld bij het CBR en je mag niet meer rijden. Je moet verplicht deelnemen aan een rijvaardigheidsonderzoek. Zak je voor deze test (vergelijkbaar met een rijexamen) of werk je niet mee, dan wordt het rijbewijs ongeldig verklaard. Je moet dan opnieuw examen doen. Als je een strafpunt krijgt, dan krijg je daarover schriftelijk bericht van de rechtbank.
Om een strafpunt te krijgen moet de overtreding persoonlijk zijn vastgesteld. Je moet dus echt zijn aangehouden. Men moet werkelijk vast kunnen stellen dat jij op het moment van het plegen van de verkeersovertreding achter het stuur zat. Bekeuringen op kenteken, bijvoorbeeld als je geflitst bent, tellen dus niet mee. Ook verkeersovertredingen die je in het buitenland maakt vallen buiten de regeling.
Uit cijfers van het Openbaar Ministerie blijkt dat in 2019 ruim zesduizend strafpunten uitgedeeld werden. Dat waren er in 2017 nog een kleine vijfenveertighonderd. Steeds meer politieagenten raken bekend met het puntensysteem en doen bij een bekeuring melding. Met dit beoordelingssysteem moeten onze wegen veiliger worden en het moet voorkomen dat er ongelukken gebeuren.
Andere landen hebben nog geen puntenrijbewijs
Ook andere Europese landen kennen het puntenrijbewijs. Na Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië, wil ook België op korte termijn een strafpuntensysteem invoeren voor verkeersovertredingen. Er wordt bij onze zuiderburen al jarenlang over het puntenrijbewijs gesproken, maar tot nu toe kwam het er niet van. Gevaarlijk rijgedrag zoals te hard rijden en met drank op achter het stuur zitten wordt in België afgedaan met een boete. Minister van justitie Vincent Van Quickenborne wil echter dat het puntenrijbewijs er nog deze regeerperiode komt.
Bij het Franse systeem begin je op twaalf punten en dat aantal neemt per verkeersovertreding af. Hoe ernstiger de overtreding, hoe meer punten je verliest. Zijn de punten op, dan is je rijbewijs niet langer geldig.
