Negentien jaar geleden werd het fenomeen kijk- en luistergeld afgeschaft. Ook wel de omroepbijdrage genoemd. Als het aan de NPO ligt dan wordt het systeem opnieuw ingevoerd. De kijker betaalt dan direct voor de publieke omroep en niet zoals nu via de belastingen.
Jan Slagter: ’terug naar kijk- en luistergeld’
Ook omroep Max-directeur Jan Slagter vindt dat er weer apart moet worden betaald voor de publieke omroep. “Sinds de afschaffing in 2000 is het onduidelijker geworden voor mensen waar ze precies voor betalen,” zegt Slagter in De Telegraaf. “Door het kijk- en luistergeld weer in te voeren, gaan mensen zich meer verbonden voelen met de programma’s die we van dat geld maken. Zijn idee is om eerst het geld van de belastingbijdrage volledig terug te laten gaan naar de burger en vervolgens kan deze dan individueel meebetalen aan de publieke omroep.
Inkomsten lopen terug
Het kabinet bepaalt nu hoeveel geld er jaarlijks naar de publieke omroep gaat. Om een vergelijking met vroeger te maken: in 1998 werd er 1,4 miljard gulden bij ruim 6 miljoen huishoudens geïnd (bron: NPO). In de laatste jaren van het systeem werd ongeveer zo’n 190 gulden per huishouden per jaar opgehaald. Terug naar nu. In 2018 bedraagt het jaarbudget van de publieke omroep bijna 850 miljoen euro, omgerekend 1870 miljoen gulden.
De NPO moet de laatste jaren van het kabinet flink bezuinigen en voelt zich door de bemoeienissen uit Den Haag vaak een speelbal van de politiek. Wanneer kijk- en luistergeld opnieuw wordt ingevoerd is dat volgens Slagter een veel zuiverder vorm van financiering, want de politiek hoeft zich dan niet meer te bemoeien met wat voor programma’s er worden uitgezonden.
Een andere zorg voor de publieke omroep is dat de inkomsten uit reclame steeds minder worden en dat de druk van commerciële omroepen steeds groter wordt. Geen wonder dat de NPO terug wil naar het invoeren van kijk- en luistergeld. Maar heeft dat nog wel zin? De jeugd kijkt steeds minder televisie. Willen mensen nog wel betalen voor de NPO? Mensen kunnen besluiten om niet meer te betalen en dan lopen de inkomsten helemaal flink terug.
Verbondenheid moet terug
Jan Slagter is daar niet bang voor. Volgens hem ben je op een gegeven moment ook door de goede series van Netflix heen en wil je toch wel weer eens een mooie documentaire op NPO2 zien. Bovendien denkt hij dat het positief kan zijn dat kijkers direct betalen voor de programma’s van NPO. Ze zouden zich op die manier vele meer verbonden voelen met de programma’s die er gemaakt worden.
Toch kleeft er een imago aan de omroepen dat het allemaal niet op kan. Er verschijnen regelmatig berichten in de media over wat presentatoren en radio dj’s wel niet zouden verdienen bij de NPO. Zo maakte RTL Z afgelopen mei bekend dat er in 2017 maar liefst 31 directeuren en presentatoren zijn geweest die jaarlijks meer dan een ministerssalaris hebben verdiend.
Grootverdieners
Degene die de top aanvoert is Matthijs van Nieuwkerk, de presentator van De Wereld Draait Door mocht in 2017 een bedrag van € 580.000 ontvangen. Jan Slager die pleit voor het oude systeem schreef 219.000 euro bij op zijn rekening en PowNed-directeur Dominique Weesie 212.000,00.
1 april
Over geld gesproken. Toen we nog te maken hadden met het kijk- en luistergeldsysteem had je mensen die wel tv keken, maar niets betaalden. De zogenaamde zwartkijkers. Met name studenten werden als ‘zwartkijkers’ bestempeld. Met die zwartkijkers is in 1969 een geslaagde grap uitgehaald. In dat jaar meldde het NTS Journaal dat op 1 april een grote landelijke actie zou worden gehouden om zwartkijkers op te sporen. Controleurs zouden met een scanner door de straten rijden om overtreders te betrappen. Een verslaggever maakte er een item over. In dat item vertelde een controleur dat je de controle kon vermijden door je televisie in te pakken met aluminiumfolie. Het duurde niet lang voordat aluminiumfolie overal uitverkocht was.
Jaarlijkse bijdrage
Terug naar het heden. Jan Slagter denkt aan een jaarlijkse bijdrage per huishouden van zo’n 80 á 90 euro. Alles is dan gratis te zien, inclusief NPO Start Plus.