Is plaatsmaken voor duurzaamheid wel vooruitgang?

Is plaatsmaken voor duurzaamheid wel vooruitgang?

Als een prachtig halssnoer liggen op de grens van Waddenzee en Noordzee, deze pareltjes. Verbonden door hun schoonheid en grote stranden en duinpartijen. Eilanden van rust en ruimte. Er is veel zon en heel veel wind. Genieten dus in de vrije natuur. De bewoners van de eilanden leven hun leven samen met die natuur. Veel kwetsbaarder dan wij aan de vaste wal. Tegelijkertijd erkennen zij de kracht van de natuur. Respecteren en waarderen, dat wat het hen brengt. Er is evenwicht tussen mens en dier.

 

 

Met de komst van het toerisme werden de eilanden bezocht door dagjesmensen en langer blijvers. Een weekje of twee naar de zee. Er werden duinhuisjes gebouwd en de nostalgie werd volop opgesnoven. Je waande je als bezoeker (want dat ben je dan) als een stukje terug in de tijd. Op sommige eilanden waren toen boerenbedrijven en zag je schapenkuddes. Je kocht schapenkaas bij de boer. Wollen dekens en sloffen. Het werd een ontdekken van beide kanten naar producten voor de verkoop. Slim speelde men in op waar de bezoeker om vroeg. Toen nog in evenwicht. Ik heb in mijn leven alle eilanden herhaaldelijk bezocht, maar mijn hart ligt natuurlijk op Vlieland. Ik woonde er van april 2010 tot juni 2017.

Vanaf mijn tweede jaar echter, zette ik al voetstappen overal op Vlie. Gewoon op vakantie en indrukwekkender, mee met schoolreis elk jaar, omdat ik mee moest met mijn ouders, die allebei in het onderwijs zaten en elk jaar klas 5 van de Franshalsschool lieten proeven van de natuur en kalmte van Vlieland. Op een vaste en fantastische verblijfplaats.

Deze verblijfplaats was het schoolbuitenhuis ‘de Vliehorst’.  De beheerder in die tijd was Dhr. Severijn. Er volgden nog andere beheerders o.a. ook Germ Feenstra, die nu de vuurtorenwachter is van het eiland. De huidige beheerder (ster) van de Vliehorst stapte met plezier in deze mooie taak. Haar vrouwelijke touch werd ook zichtbaar. Ik ben inmiddels 62 jaar en weet al lang niet meer hoe het er tussen mijn 30ste en nu aan toe ging op het verblijf. Wat ik wel weet is dat toen ik op Vlieland woonde en ik kennismaakte met haar en daardoor ook weer in de Vliehorst naar binnen kon, er wel iets gebeurde met mij. De nostalgie werd in mij wakker geschud. Nog steeds rook het naar schoolreis. Ik zag weer mijn vader zitten op de banken samen met de leerlingen. Etend van het avondeten gemaakt door oude Severijn. Plastic borden, bekrast door veelvuldig gebruik. Ik rook de grutten. Ik zag de bonte avond weer voor mij, die wij vierden op de laatste avond. Ik hoorde het gegiechel op de slaapzaal en gestommel van de leerkrachten, die keken of we sliepen. Mijn juf in pyjama met dotjes in het haar. Geweldig.

In de morgen kwam door de openslaande deuren de zon de eetzaal in. Het licht speelde langs de muren. De kinderen kwamen bij van die rust. We deden spellen op het veld. Slagbal en andere balspellen. De fluit van de meester (mijn vader) was de baas. Je mocht naar het dorp met zakgeld. Het eerste duin over (Duinwijk was er nog niet) om te spelen. Bij één keer fluiten moest je stilstaan en luisteren wat het volgende signaal was. Twee keer was terugkomen. Hoe apart is het dat de tand des tijds alleen te vinden is in een kapotte baksteen of een uitgesleten voetpad. De sfeer van de Vliehorst is nog steeds er een van terug in de tijd.

Het eiland Vlieland was ook een plek om terug te gaan in de tijd. De manier van kamperen en de soort huisjes die er stonden (en nog staan) vroegen om een langzamer tempo. Wat aan de wal al was verdwenen vond je hier nog.

De Vooruitgang

Dan komen we aan in de huidige tijd. Langzaam zag ik de sfeer veranderen en de eigenheid van het eiland ook. Het werd voller. Meer toerisme. De bewoner werd gast in eigen huis. Wie dachten ze wel wie ze waren? Ze bestaan bij het recht van de toerist lijkt deze te vinden. Gastvrijheid, die alom aanwezig was werd een eis. De vorm van die gastvrijheid werd nu bepaald door de bezoekers, die best wat mogen inbinden. Beetje kijken hoe de manier van leven is op Vlieland en je daaraan aanpassen bijvoorbeeld. Hardwerkende eilanders niet in de weg lopen. Beleefd blijven. Je hoeft niet alle gemakken van thuis ook hier te vinden. Internet moet overal, (leek mij voldoende) maar nee, er komen masten. Overal moet je heen kunnen. Elk stukje onbedorven natuur moet begaan worden. Weg met die bordjes over broedtijd. Boeit niet. Zeehonden, ach zo schattig. We lopen er doorheen en verstoren de rust van moeder en kind. Ze raken elkaar kwijt. Ach, die worden wel gered joh.

Jacuzzi willen we en een sauna en terrasverwarming. Luxe en comfort en het niet koud hebben vooral. (Ben ik al te negatief?) Ik wil aangeven dat je ook te ver kunt gaan. Is het niet zo dat je thuis alles hebt en dan kan snuffelen tijdens je vakantie hoe je in een andere setting toch kan beleven hoe het anders kan? Kom je thuis, dan geniet je weer volop van je luxe. Een extra trui is geen teleurstelling en een deken om is geen mode, maar lekker. Lopen in wind en regen en zand in je huisje. Heerlijk. Eilandgevoel. We hebben vrije keus. Je hoeft niet naar een Waddeneiland.

Het gevolg is echter dat door het toerisme een groot deel van de inkomsten van het eiland bepaald wordt. Zoiets is ook een valkuil. De toerist bepaalt, niet meer de eilander. Door alle eisen wordt er veel energie gebruikt, dus het moest duurzamer. Toch is het woord duurzaam niet wat ik zie gebeuren. Duurzaam moet twee kanten op werken.

 

 

Mijn grootste schok vond plaats nu ik er niet meer woon. De Vliehorst is ineens een aandachtspunt geworden in duurzaamheid. Er moet energie opgewekt worden voor de Duinwijk, via zonnepanelen kan dat. Begrijp ik nog wel. Maar om dan de totale beleving van die plek om zeep te helpen kan er bij mij niet in. Om het huis heen staat een stalen geraamte, dat vast nog wel aangepast gaat worden, maar hoe kun je nu om iemands woonplek heen dit verzinnen. Daar bovenop moeten dan zonnepanelen komen. Alles wat er opgebouwd was door de beheerder is weg.

Jaren van woongenot en rust in een klap ondergeschikt aan dit plan. Een speelbal word je in dit idee. Op de muren van de Vliehorst schaduwspel van deze metalen constructie. Minder zon binnen. Uitzicht vanuit de eetzaal. Tsja. Ingepakt in ijzer en ik vraag mij af wat dit voor effect zal hebben op de toekomst met groepen die op bezoek komen. Het is het laatste stukje nostalgie dat nog de sfeer weergaf voor mij van Vlieland uit mijn jeugd. Ik vind het een schandaal. Het fijne weet ik er niet van, maar niets kan dit voor mij rechtvaardigen. Zal mij niets verbazen als er ook nog bomen achter gekapt moeten worden om de zon vrij spel te geven. Dus we denken om de natuur, die we dan eerst aantasten om haar een schonere energie terug te geven. Ik schrok toen ik het zag en hoorde. Vroeg mij af waarom er geen protestgroep op het veld heeft gezeten met spandoeken. Iemand die opkwam voor de beheerder. Een medebewoner staat hier in de kou lijkt mij. Ik kan gewoon thuis lekker mijn leven doen. Zij is haar woonbeleving en genot echt kwijt en ik heb met haar te doen. Bah. Gelukkig hoeft oude Severijn dit niet mee te maken. Staand in de deuropening op het stoepje achter bij de keuken en ik op de grond zittend naast zijn hondje. Zie het nog zo voor mij.

Vooruitgang is soms achteruitgang. De beleving van de mens kan toch niet ondergeschikt worden gemaakt aan duurzaamheid? Hoe het de andere eilanden vergaat, weet ik niet, maar ik wens ze sterkte en hou vooral je aandacht scherp.

Bijdrage van Francine van Amstel