Hoe we eenzaamheid kunnen tegengaan

Eenzaamheid is een groot probleem. De overheid grijpt in.

Eenzaamheid neemt toe met de leeftijd, vooral vanaf 75 jaar. Het gaat om meer dan de helft van de mensen van 75 jaar en ouder die zegt zich wel eens eenzaam te voelen. Het kabinet grijpt in.

Dat gaat maar liefst om zevenhonderdduizend mensen. Dat zijn flinke aantallen. En van de 4,1 miljoen 55-plussers in ons land voelt meer dan 1 miljoen zich eenzaam. 200.000 van hen zijn extreem eenzaam en hebben slechts één keer in de maand een sociaal contact.

Doorbreken

Om het proces van vereenzamen, waarin mensen zich op een negatieve manier ontwikkelen op het sociale vlak, tegen te gaan moet je de oplossing ook zoeken in het doorbreken van dat persoonlijke proces, zo vertelde onderzoeker-deskundige Jan Willem van der Maat al eerder op 50+ .

Jan Willem van de Maat is onderzoeker bij kennisinstituut Movisie. Van de Maat heeft literatuur en overzichtsstudies over eenzaamheid doorgrond. “Vereenzamen is een proces”, zo vertelde Van de Maat. “Mensen trekken zich terug, krijgen negatieve gedachten, verliezen hun zelfvertrouwen en komen terecht in een spiraal naar beneden. Vaak zitten mensen al zo ver in het proces, dat ze niet meer de vaardigheid hebben om aan sociale activiteiten deel te nemen. Deze mensen zijn meer gebaat bij een cursus of een maatje die hen kan helpen om uit die eenzaamheidsspiraal te komen”.

26 miljoen euro

Het kabinet lijkt nu echt in te grijpen en heeft 26 miljoen euro uitgetrokken om deze eenzaamheids-trend te keren. Eén van de maatregelen is dat iedere oudere boven de 75 jaar in ieder geval één keer per jaar een bezoek aan huis krijgt van de gemeente.

Maar er moet meer mogelijk zijn. Bijvoorbeeld als mensen het vermoeden hebben dat het met een oudere in hun buurt niet goed gaat. Dan zouden ze dat ergens makkelijk moeten kunnen melden zodat er actie op kan worden genomen. Een online platform moet worden ontwikkeld zodat gemeenten goed in kaart krijgen hoe ze ouderen kunnen ondersteunen.

Publiekscampagne

Daarnaast wordt het geld ingezet voor een landelijke publiekscampagne en krijgen vrijwilligersorganisaties een budget om bijvoorbeeld meer vrijwilligers bij de ouderenzorg te betrekken door verklaringen omtrent gedrag kosteloos aan te kunnen vragen. Dat lijkt namelijk nog vaak een (financiële) drempel.

Verliezen

Bij oudere senioren komt eenzaamheid vooral ook voor omdat ze vanwege hun leeftijd veel blijvende verliezen meemaken, zoals verlies van naasten, mobiliteit, gezondheid en netwerk, meldden wij in een eerder artikel. Nu meer zelfredzaamheid van mensen wordt gevraagd en de samenleving meer senioren telt, is het belangrijk om hierbij stil te staan.

Senioren hebben weliswaar de regie over hun levenshouding en maken eigen keuzes. Ook hebben ze tot op zekere hoogte invloed op hun gezondheid en mobiliteit. Maar gewaardeerd, gehoord en gezien worden ligt voornamelijk in handen van anderen. En bij eenzaamheid gaat het juist daarom: ertoe doen, nut hebben en mee tellen. In het aardigste geval vragen mensen wel hoe het met je gaat, maar wanneer wordt naar je mening gevraagd, of naar hoe je iets aan zou pakken?

Psycholoog Bas Steunenberg haalde eerder al de relatief veel vaker voorkomende gevoelens van eenzaamheid onder oudere migranten aan, een onderschatte groep. Bij oudere migranten is er een sterkere gerichtheid op de eigen gemeenschap, waarbinnen de familiebanden sterk zijn en waar de zorg-rol wordt toebedeeld aan de kinderen. Maar die wonen vaak ook op een grote afstand. Eenzaamheid ligt ook hier op de loer.

Lees ook het schrijnende verhaal over de 92-jarige man die zo eenzaam bleek dat hij vanwege gebrek aan hulp zijn eigen boodschappen niet kon doen.

Cijfers: nationaal ouderenfdnds e.a.