Maandelijks schrijft Henk Dillerop over een culturele aangelegenheid. Een tentoonstelling, een nieuwe dichtbundel of een theaterstuk. Van tevoren gaat hij altijd even naar de mensen toe.
Een hoekwoning in een vooroorlogse wijk in Leeuwarden. De voordeur gaat langzaam open. “Kom maar binnen…voorzichtig, het is hier vol.” Inderdaad, in de smalle gang staat een vitrinekast vol met oude fototoestellen. Aan de muur bijzondere kunstwerkjes en aan de andere wand familiekiekjes in zwart/wit, vaak al een beetje vergeeld. Eenmaal in de woonkamer is het eerste dat opvalt de enorme boekenkast die de hele lange zijde van de kamer vult. De kast is helemaal gevuld en een beetje meer. Af en toe bekruipt je het gevoel dat de kast naar voren valt. Het valt gelukkig mee. “Ga gezellig zitten,” zegt de besnorde Willem Winters (1946), socioloog, uitgever, verzamelaar en publicist.
Willem studeerde tussen 1970 en 1975 sociologie aan de Rijks Universiteit Groningen. Eenmaal afgestudeerd, gaf hij als docent sociologie les aan MBO- en HBO-leerlingen. Tegelijkertijd publiceerde hij over het onderwerp ‘ouderenzorg’ in de bladen zoals Leef Tijd, Senior en Spiegel Historiae. Tegenwoordig schrijft Winters nog voor het digitale blad ‘Seniorenkrant Groningen’. Boeken scheef hij ook, zoals ‘Die staatshulp wenschen wij: Pensioenstrijd in Nederland’.
Sinds 1984 heeft Winters uitgeverij Perio. Deze kleine uitgeverij is vernoemd naar ‘Perio’, het pseudoniem van G.L. Janssen. Deze Janssen nam in 1900 het initiatief tot oprichting van de Bond voor Staatspensionneering [later opgegaan in de ANBO]. ‘Perio’ schreef voor de Bond gedichten en brochures, waarin hij pleitte voor een staatspensioen voor iedereen.
“In het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw heb ik samen met mijn vriend Theo Royers een tentoonstelling georganiseerd over de geschiedenis van de AOW. Daarbij kwamen we ook de werken van ‘Perio’ tegen. Toen er na de tentoonstelling een klein bedrag over was besloten Theo en ik daarvan een stichting op te richten die zich bezig zou houden met het uitgeven van boeken. Die stichting hebben we uit sympathie met zijn streven ‘Perio’ genoemd.
De naam wordt met name ook eer aan gedaan omdat niet alleen ‘Perio’ een eigenzinnig man was, maar ook uitgeverij Perio graag dwarse dingen doet. “Er moet iets te beleven zijn aan het boek,” zegt Winters. Met alle boeken is wel iets aan de hand. Willem noemt een paar voorbeelden: de pagina’s van het gedicht De zee is een grotere gedachte zitten met grote bouten aan elkaar. Alpha en Omega was verkrijgbaar in drie verschillende omslagen omdat we niet konden kiezen uit de voorstellen van de vormgever. Het lange gedicht Wikkelglas is geïllustreerd met ‘slechte’ polaroïd foto’s. Van ‘Dea en wille’ waren de bladzijden nog niet losgesneden – zo werden boeken vroeger geleverd – daartoe werd er een scherpe briefopener bij het boek geleverd, waarmee vele onhandige mensen de bladzijden door midden sneden. Het gedicht ‘Buorman Dada’ van Ids Willemsma is zo aangrijpend dat maar weinig mensen de cd tot het eind toe kunnen beluisteren. ‘De verzamelde gedichten’ van Bob van Dalen omvatten zo’n tweehonderd poëtische advertenties, gevat in een klassiek vormgegeven boek, stofomslag, dundruk en leeslint. ‘Ik vreet je op’ bevat tientallen citaten waarin iets gezegd wordt over hoe Kannibalen hun maaltijd bereiden.
De hedendaagse stencilmachine is namelijk geen kliederzooi meer
“Een boek maken is een kostbare zaak. Er zit veel werk in het aanvragen van subsidies en het zoeken naar sponsors. Het duurt dan ook vaak vrij lang voordat de zaak financieel rond is en om die reden is besloten om kleine boekjes, in een kleine oplage, tegen een erg lage prijs te maken over boeiende onderwerpen,” doceert Willem. Bij het maken van deze ‘Perio-kleintjes’ wordt gebruik gemaakt van de stenciltechniek. De hedendaagse stencilmachine is namelijk geen kliederzooi meer. Het apparaat wordt computergestuurd, leest je digitale bestanden en maakt scherpe afdrukken.
De ‘Perio-kleintjes’ zijn als regel niet in de boekhandel te koop. Wie verzekerd wil zijn alle nummers te krijgen, kan zich als abonnee opgeven bij ‘Perio’ in Leeuwarden. (w.winters@chello.nl) De boekjes krijg je toegestuurd en kosten nooit meer dan tien euro.
“We doen het niet vaak,” zegt Winters, “maar op zaterdag 2 en zondag 3 december 2017 tussen 13.00 en 17.00 uur is er een opruiming van Perio-boeken.” Galerie Westerkade aan de Westerkade 7 in Leeuwarden stelt gastvrij haar ruimte beschikbaar om de restanten van zo’n dretst titels uit te stallen. Voor iedereen een buitenkansje één of meer prachtig, verzorgde boeken tegen een spotprijs aan te schaffen. Om enkele fraaie boeken te noemen: Sjoerd, over kunstenaar Sjoerd de Vries. Sies Bleeker: Libje yn liende tiid. Thomas Cool, een Friesch schilder 1851 – 1904 en vele andere uitgaven waarvan niet alleen de inhoud curieus is, maar ook de vormgeving opvallend.
Natuurlijk is Winters nog lang niet uitverteld. Hij is nog bezig met een permanent kunstwerk van rood/witte signaleringspalen, die je her en der in Leeuwarden ziet bij ‘werk in uitvoering’. Winters wil als een eerbetoon aan de ‘gewone, werkende mensch’ in 2018 van de palen een kunstwerk maken. En o ja …het volgende boekje komt er aan, over woeste oliebollen. Over ‘bollen’ gesproken. In de vensterbank van de vooroorlogse woning staan sneeuwbollen – je weet wel het bolletje op de kop houden, even schudden, omdraaien en de sneeuw dwarrelt neer. Er staan niet een paar van dit soort sneeuwbollen, nee er staan er een paar honderd. “Kijk,” roept Willem geamuseerd, “dit is een hele bijzondere, één van de Berlijnse Muur en zie deze, en deze.” Een bijzondere man vol verhalen, deze Willem Winters.
Perio Boeken Expositie
Zaterdag 2 en zondag 3 december 2017
Beide dagen van 13.00 tot 17.00 uur
Galerie Westerkade
Westerkade 7 Leeuwarden
