In de wintermaanden zijn er altijd flink wat mensen verkouden. De kreet ‘gezondheid’ hoor je dan ook regelmatig voorbij komen. Maar waarom zeggen we dat nou eigenlijk?
Volgens het magazine Quest hebben we dat te danken aan paus Gregorius I. In de zesde eeuw na Christus (590) kwam hij aan de macht. Destijds heerste er een grote pestepidemie. De mensen wisten niet hoe de pest ontstond en wat je eraan kon doen. Er werd veel gebeden. Paus Gregorius I spoorde zijn onderdanen aan om hardop een zegening uit te spreken wanneer iemand nieste. Ze dachten dat de pest door middel van niezen door de lucht werd verspreid. Door iemand te zegenen werd er zowel voor diegene die nieste als de omstanders gezondheid toegewenst. Ook priesters zegenden heel wat af. Ze trokken door de straten en spraken de Griekse spreuk Kyrie eleison (Heer ontferm u) over de mensen uit. In Engeland wordt nog steeds “Bless You” (wees gezegend) gezegd wanneer iemand niest. In Nederland is het zegenen overgegaan in iemand gezondheid wensen. Een goed bedoeld gebaar!
Jupiter en Jezus
De oude Grieken en Romeinen dachten vroeger dat je ziel je lichaam kon verlaten als je nieste. Dat moest voorkomen worden en daarom werd oppergod Jupiter ingezet. Nieste er iemand dan riepen omstanders: ‘Jupiter, ontferm u’. Dit gebruik is nog steeds terug te vinden in Spanje. Ze roepen nu niet meer Jupiter, maar Jezus. Verbaas je dus niet als je in Spanje iemand ‘Jésus’ hoort zeggen als er iemand niest.
Hoe ontstaat een nies?
Tot slot nog even een uitleg waarom je eigenlijk niest. Dat doe je omdat je neusslijmvlies geprikkeld raakt. Je lichaam probeert door middel van niezen van irritaties in de luchtwegen in de neusholte af te komen. Hoe dat werkt? Er wordt een signaal doorgegeven aan de hersenen met als gevolg dat er een reflex ontstaat. Verschillende spieren worden in beweging gezet. Eerst adem je lucht in, die lucht wordt ingesloten in de longen, doordat het strottenklepje en de stembanden dichtgaan.
De spieren worden vervolgens aangespannen en het klepje en de stembanden gaan daarna weer open met als resultaat een nies. Je kan er zelfs kippenvel van krijgen. Dat komt omdat tijdens het niezen warmte aan de omgeving wordt afgegeven. Niezen is iets wat je niet kan timen en het is veel krachtiger dan hoesten. Theoretisch kan de snelheid van de lucht oplopen tot 150 kilometer per uur! Vandaar dat er vaak niets wordt gezegd bij hoesten en bij niezen wel.
Bronnen: Max Vandaag, Willem Wever, Quest