Volgens Van Dale is luisteren “oplettend naar iets horen met de bedoeling om het gesprokene te verstaan”. Je oren openhouden en horen wat er gezegd wordt dus. Maar luisteren is veel meer dan dat. Het is ook oprechte belangstelling tonen en de kern van de boodschap eruit kunnen halen. Zonder het gesprek over te nemen en op jezelf te betrekken. En dat is nog niet zo makkelijk.
Stel, iemand zegt tegen je: ‘Wij gingen vorig jaar een weekje naar de zon en bij aankomst bleek het hotel overboekt te zijn. Dat was nog een heel gedoe.’ Reageer je dan met: ‘Dat hebben wij ook een keer gehad. Wat een drama zeg! Het verpestte onze hele vakantie.’ Of met “O nee! Hoe is dat uiteindelijk opgelost?” In het tweede geval ben je een goede, geïnteresseerde luisteraar. Maar veel mensen zullen toch het gesprek meteen op zichzelf betrekken. Die kwaal helpt iedere diepgaande band tussen spreker en luisteraar om zeep, zegt Kate Murphy in haar boek ‘Je luister niet’. Murphy, journalist voor onder meer The New York Times, heeft bijna twee jaar lang wetenschappelijk onderzoek over luisteren geanalyseerd.
Wanneer heb je voor het laatst echt geluisterd?
We zijn volgens haar de afgelopen decennia steeds slechter gaan luisteren. Vraag jezelf maar eens heel eerlijk af wanneer je voor het laatst echt naar iemand hebt geluisterd. Dus zonder meteen een oplossing klaar te hebben, met een schuin oog naar je telefoon te kijken of meteen je eigen ervaringen te delen. Het leven van nu geeft constant afleiding en prikkels. Vaak hebben we niet de tijd en de rust om echt naar iemand te luisteren. Toch is goed luisteren heel erg belangrijk. Het kan misverstanden voorkomen, de band tussen mensen versterken en leiden tot waardevolle vriendschappen. Happinez geeft een paar tips om je luistervaardigheden te verbeteren. We delen ze graag met je.
Wees nieuwsgierig
Kinderen zijn hierbij een prachtig voorbeeld. Die stellen honderden vragen om te weten te komen wie je bent. Ze luisteren vaak erg goed naar wat je zegt, waarbij ze ook nog precies dát herhalen waarvan jij liever had dat ze dat niet deden (net die krachtterm, bijvoorbeeld). Wees dus nieuwgierig, maar wel oprecht en integer. Op zoek gaan naar sappige details heeft niets met luisteren te maken.
Stel de juiste vragen
Volgens schrijfster Kate Murphy ligt het aan jou als iemand saai of oninteressant is. “Luisteren gaat over belangstelling hebben. Jij kent jezelf al. Degene met wie je praat ken je nog niet, en je weet ook niet wat je van zijn ervaringen kunt leren. Je leert door te luisteren”. Ga er vanuit dat iedereen een uniek verhaal te vertellen heeft, dat ze pas vertellen als je ze de tijd en de ruimte geeft om het te vertellen.
Ga er niet van uit dat je iemand kent
“Vertrouwen op het verleden om iemand in het heden te begrijpen is gedoemd te mislukken”, aldus Murphy. Ze vergelijkt het met het dagelijkse ritje naar werk. Na tientallen keren rijd je dat op de automatische piloot. Mogelijke veranderingen in het landschap of nieuwe verkeersborden zie je daardoor niet meer”. Toch gaan we er vanuit dat we onze dierbaren door en door kennen. We denken te weten wat er in hun omgaat. Luister je oprecht, dan kom je er misschien achter dat je aannames helemaal niet (meer) terecht zijn. Ken je dat? Dat iemand die je goed denkt te kennen iets aan een ander verteld waar jij bij bent en dat je denkt “Dat wist ik helemaal niet!’ Mogelijk stelt die ander betere vragen dan jij.
Sta open voor je eigen ongelijk
Als je open staat voor de mogelijkheid dat je ongelijk zou kunnen hebben, of misschien niet helemaal gelijk, dan haal je veel meer uit een gesprek. Durf te twijfelen aan je eigen overtuigingen. Vooral als je met iemand van mening verschilt en eigenlijk vindt dat die het bij het verkeerde eind heeft. Lastig, maar wel zinvol. Want de ander zal namelijk ook van jou vinden dat je ongelijk hebt en dus blijf je langs elkaar heen praten. Luisteren is simpel als het om onderwerpen gaat die dicht bij jouw overtuigingen liggen. Het wordt al een stuk lastiger om goed te luisteren als je eigenlijk niet wilt horen wat er gezegd wordt. Je voelt je dan al snel aangevallen. Maar wat nou als je juist dan oprechte vragen stelt als “Kun je me dat uitleggen” of “Vertel daar eens iets meer over”. En vervolgens echt luistert naar het antwoord? Op die manier leren we elkaars wereld beter kennen. Juist als die wereld verschilt van de jouwe, is dat een verrijking.
Luisteren is te leren
Aandachtig luisteren is te leren. Net als met mediteren moet je de afleidingen in je hoofd erkennen en je aandacht terugbrengen naar de persoon met wie je praat. Als je dat een paar keer doet, gaat het steeds makkelijker. De vraag is of je ook moet blijven luisteren naar mensen die alleen maar over zichzelf praten en pochen over hoe goed ze wel niet zijn. Volgens Murphy zit de kans erin dat ze stoppen met opscheppen als je geïnteresseerde vragen stellen. Omdat ze zich realiseren dat ze niet zo hard hun best hoeven doen om je aandacht te krijgen. Dan worden ze oprechter. Maar er moet natuurlijk wel wederkerigheid zijn. Als een gesprek eenrichtingsverkeer blijft, kun je besluiten ermee te stoppen.
Bron: Happinez, Volkskrant, ’Je luistert niet’ van Kate Murphy