Biertje! Zelf gebrouwen

Bier maken leek voorbehouden aan grote brouwerijen, maar inmiddels bekwaamt menigeen zich in het brouwen van zijn eigen bier. We willen het niet alleen drinken, we willen het vooral zelf maken. Zeg maar: de brouwbeleving. Bierbrouwen is een trend en een ambacht dat al duizenden jaren oud is.

Bierdrinken en bierbrouwen kent een lange geschiedenis en bestaat al duizenden jaren. Het drinken van bier was vroeger gelijkgesteld aan het eten van brood. Beide producten hebben dezelfde grondstof, bestaan uit granen. Vooral in de vroege middeleeuwen hoorde bier bij de dagelijkse maaltijd. Er zijn bronnen die menen dat iedereen minimaal gemiddeld driehonderd liter bier per jaar dronk, vrouwen en kinderen inbegrepen.

Dat is niet zo vreemd als je weet dat water, met name in drukbevolkte steden met veel industrie, zo gezond niet was. Dat kon je beter niet drinken omdat je er ziek van kon worden. Bier was veel veiliger om te drinken omdat door het kookproces en de alcohol ziektekiemen verdwenen. Op het platteland was wel gezond drinkwater voorhanden, maar als je weet dat er nog geen frisdrank, koffie of thee voorhanden waren, dan was bier sowieso een welkome drank voor de dorst.

Vrouwen brouwen

Bierbrouwen was in de oudheid vooral aan vrouwen voorbehouden. Naast wassen en het huishouden was bierbrouwen hun taak. Ook in het klooster hielden vrouwen zich bezig met het brouwen van bier. De verkoop van bier was voor een klooster een bron van inkomsten. Bovendien beschouwden veel kloosterlingen bier als een geschenk van god. Later gingen ook mannen ofwel monniken zich met brouwen bezighouden. Voor zichzelf, voor passanten zoals pelgrims en voor de verkoop aan derden.

Daarnaast brouwden veel families hun eigen bier. In de veertiende en vijftiende eeuw veranderde het brouwen van een familieactiviteit die thuis plaatsvond, naar een ambacht. In de kloosters was dat al jaren gaande, maar nu gingen ook kroegen hun eigen bier brouwen voor consumptie. Een stap verder ontwikkelden families die het bierbrouwen onder de knie hadden, brouwerijen. Daardoor hoefde de kroeg niet langer zelf bier te brouwen, maar konden ze het van brouwerijen afnemen. Na de Tweede Wereldoorlog fuseerden veel kleine bedrijven tot grote brouwerijen die tot op de dag van vandaag bestaan.

 

Opvallend genoeg lijken tegenwoordig juist particulieren weer geïnteresseerd in het zelf brouwen van bier. Terug naar de basis dus, maar hoe doe je dat eigenlijk? Wat heb je ervoor nodig? En hoe creëer je die lekkere favoriete smaak? Daar weten brouwerijen en schrijvers wel wat op.

Zelf bierbrouwen

Voor het bierbrouwen zelf heb je sowieso mout, hop, gist en water nodig. Afhankelijk van het type bier dat je wilt brouwen (triple, blond etc.) verschillen de ingrediënten. Daarnaast is het handig om een vergistingsemmer, een brouwketel, een thermometer en flessen te hebben. Er zijn veel handige websites en boeken die je stap voor stap door het brouwproces begeleiden.

Startset bierbrouwen

Heb je geen zin om alle ingrediënten stuk voor stuk te kopen? Kijk dan eens naar leveranciers die een compleet brouwpakket leveren zoals bijvoorbeeld Brouwmout, Brouwchef of BrewMonkey. Je vindt er verschillende pakketten met opties qua smaak en aantal liters. Er moet eerst wat tijd een aandacht in gestoken worden om het pakket te bouwen, maar als je alles gereed hebt kun je in no-time je eigen bier creëren.

Bierbrouwen workshop

Vind je het leuker om bier te brouwen in groepsverband bijvoorbeeld als uitje voor de vriendengroep of vind je het toch fijner om een professional over je schouder mee te laten kijken? De Bierpionier in Utrecht en Leiden biedt leuke bierbrouw-workshops aan. Evenals de Heidebrouwerij in Ede of De 7 Deugden in Amsterdam. En zo zijn er nog veel en veel meer plaatsen waar je een workshop kunt volgen. Tijdens een workshop leer je over de geschiedenis van het brouwen en alles wat je over het bierbrouwen moet weten om het zelf te kunnen doen. Je mag natuurlijk ook proeven. Het bier kan bij sommige workshops zelfs volledig naar jouw smaak ontworpen en gebrouwd worden.

Bierbrouwen voor dummies

Er zijn prachtige boeken over bierbrouwen geschreven als aanzet tot het brouwen of eventueel als naslagwerk als je al een eindje op streek bent met het zelf brouwen. In het boek ‘Bierbrouwen voor dummies’ staat je alles wat je moet weten over de eerste stappen van het bierbrouwen. Hier wordt op een leuke manier uitgelegd wat je nodig hebt om bier te brouwen, waar je op moet letten en ook wat er mis kan gaan. Het boek is geschreven door Jacques Bertens die al sinds 38 jaar zijn eigen bier brouwt.

Een ander boek over brouwen is ‘Zelf bierbrouwen’ van Matthieuw Goemare en Linda Louis. Twee ambachtelijke brouwers die van wanten weten. ‘Het boek bevat zoals veel boeken een beschrijving van de ingrediënten en het brouwproces. Wat het boek zo goed maakt is dat het heel helder de biochemische processen uitlegt. Het is me heel helder geworden wat er precies gebeurt tijdens het maischen en het koken van de hop’, is het commentaar van een lezer.

Weetjes over bier

 -bierpap

Waar komt toch de ‘wetenschap’ vandaan dat ooit bier beschouwd werd als drinkbaar brood en brood als eetbaar bier? Dat heeft te maken met het allereerste drankje dat als bier bekend stond. Het werd gemaakt van gerst en een soort tarwe. Dat vormde samen een papje waarvan een brood werd gebakken dat van buiten gaar was, maar van binnen nog slap en week. Zin in bier? Kwestie van het brood even in water weken. Beetje kruiden of honing erbij en smullen maar.

-pasteuriseren

Een deel van het brouwproces, het pasteuriseren, werd ontdekt door Louis Pasteur (1870). Verhit bier tot ongeveer tachtig graden celcius en bacteriën sterven. Hij ontdekte ook de werking van gist. Zo blijft het bier zuiver.

-hop

Hop maakt bier smakelijk en daardoor bederft het minder snel. Het bier smaakt er ook minder bitter door.

-pils

Met de uitvinding van de koelmachine (1880) kan er beter pils worden gemaakt. Pils moet namelijk bij lage temperaturen vergisten en lageren.

-drinken

We drinken gemiddeld tussen de 65 en 70 liter bier per Nederlander per jaar.