Vijftig jaar. Dat is de gemiddelde leeftijd waarop een vrouw in de overgang komt. Maar ‘gemiddeld’ betekent dat je dus ook later of eerder in de overgang kunt komen. Later is natuurlijk mooi meegenomen. Maar eerder richting de menopauze… daar zit eigenlijk geen een vrouw op te wachten. Wanneer spreek je eigenlijk van een vervroegde overgang? En wat is de oorzaak van een vroege menopauze?
Vroeg, vroeger, vroegst
Wanneer je menstruatie tussen je 40e en 45e definitief stopt, noem je dit een vroege overgang. Je bent in dat geval aan de vroege kant, maar niet extreem vroeg. Pas als de menstruatie definitief wegblijft nog vóór het 40e levensjaar, is er sprake van een vervroegde overgang.
Typische klachten bij een vervroegde overgang
Je herkent een vervroegde overgang aan de gebruikelijke overgangsklachten, zoals:
- Onregelmatig menstruatiepatroon, waarna de menstruatie uiteindelijk helemaal stopt;
- Opvliegers;
- ’s Nachts veel zweten;
- Drogere slijmvliezen (vagina, maar bijvoorbeeld ook droge ogen);
- Moeite met concentreren;
- Slaapproblemen;
- Hartkloppingen;
- Stemmingswisselingen;
- Psychische klachten, zoals een somber gevoel, angst of een ‘kort lontje’.
Wat gaat er mis bij een vervroegde overgang?
Artsen noemen een vervroegde overgang ‘primaire ovariële insufficiëntie'(POI) of ‘prematuur ovarieel falen'(POF). Dat betekent niets anders dan dat de eierstokken te vroeg zijn gestopt met werken. Er rijpen geen eicellen meer en er komt dus ook geen eisprong meer tot stand. Dat kan komen doordat de natuurlijke voorraad eicellen gewoon op is. Iedere vrouw wordt geboren met een hoeveelheid eicellen in haar lichaam. Na je geboorte komen er geen nieuwe eicellen meer bij. Heb je een beperkte voorraad, dan ben je daar ook eerder doorheen. Maar de eierstokken kunnen ook stoppen met werken als ze beschadigd zijn.
Oorzaken vervroegde overgang
Als de eierstokken er te vroeg mee ophouden, kan dat diverse oorzaken hebben, zoals:
- Een kankerbehandeling. De zware medicijnen kunnen de werking van de eierstokken beïnvloeden. Daardoor produceren ze geen hormonen meer en komen er geen eicellen meer vrij. Soms is dat tijdelijk, maar je kunt ook definitief in de overgang komen door de kankerbehandeling. Lees hier meer over een vroege overgang door een kankerbehandeling.
- De eierstokken zijn operatief verwijderd. Bijvoorbeeld omdat je belast bent met een erfelijke vorm van eierstokkanker. In dit geval is de overgang altijd definitief. Na de operatie word je niet meer ongesteld en ben je niet meer vruchtbaar. Lees hier meer over een vervroegde overgang door eierstokverwijdering.
- Het fragiele X-syndroom of het syndroom van Turner. Meisjes met deze genetische afwijkingen hebben een kleinere voorraad eicellen.
- Een auto-immuunziekte. Soms maakt het lichaam per ongeluk antistoffen tegen zichzelf aan. Die kunnen zich ook richten op de voortplantingsorganen. Daardoor kunnen de eierstokken beschadigen.
- Het zit ‘in de familie’. In dat geval kwamen je moeder, tante of oma waarschijnlijk ook eerder in de overgang.
Helaas is er niet altijd een duidelijke oorzaak te vinden voor een vervroegde overgang.
Diagnose vervroegde overgang
Heb jij last van overgangsklachten terwijl je daar eigenlijk te jong voor bent? Dan kun je het beste langs de huisarts gaan. Hij of zij zal dan de diagnose stellen. Daarbij wordt onder andere je bloed onderzocht op het gehalte van het follikelstimulerend hormoon (FSH). Van dit hormoon wordt meer aangemaakt als je in de overgang komt. Je krijgt de diagnose ‘vervroegd in de overgang’ als je aan drie criteria voldoet:
- Je bent nog geen 40;
- Het FSH-gehalte in je bloed is verhoogd;
- Je menstruatie is minimaal vier maanden uitgebleven.
Gevolgen vervroegde overgang
Ben je vervroegd in de overgang, dan kan je leven hierdoor behoorlijk op z’n kop staan. Door de vervroegde overgang ben je sterk verminderd vruchtbaar of zelfs helemaal niet meer vruchtbaar. Dat kan hard aankomen, vooral als je een (sluimerende) kinderwens had. Daarnaast kun je ook nog eens last krijgen van vervelende lichamelijke en geestelijke overgangsklachten. Dit alles kan leiden tot verdriet, somberheid, boosheid en frustratie.
Wat te doen bij een vervroegde overgang
Om overgangsklachten zoals botontkalking, opvliegers en slaapproblemen te verminderen of te voorkomen, kun je medicijnen krijgen. Het gaat om een zogenaamde hormoonvervangende therapie. De arts schrijft dan vrouwelijke geslachtshormonen voor. Die zul je langere tijd moeten blijven gebruiken.
Veel vrouwen die vervroegd in de overgang zijn, hebben er baat bij om te praten over hun situatie. Dit helpt bij het verwerken van de emotionele gevolgen. De huisarts kan je eventueel doorverwijzen naar een therapeut. Maar je kunt ook terecht bij een patiëntenvereniging, zoals Freya; een vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen. Ook zijn er verschillende websites en fora waar lotgenoten hun verhaal delen.
